Του αντιναύαρχου ε.α. Παναγιώτης Ραδίτσας Π.Ν.

Πρόεδρου  Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων

 

ΙΣΤΟΡΙΑ ΒΥΘΙΣΕΩΣ Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3

 

Ήταν απόγευμα της 24ης Δεκεμβρίου 1940 όταν έγινε γνωστό στην Ελλάδα το κατόρθωμα του Υ/Β ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ Υ-2. Είχε βυθίσει ένα Ιταλικό οπλιταγωγό και είχε επιτύχει να διαφύγει από τα συνοδά του στην Αδριατική. Αυτή η είδηση χαροποίησε όλους τους Έλληνες γιατί ήταν και η πρώτη επιτυχία του Ελληνικού Ναυτικού στον πόλεμο. Ιδιαίτερα όμως χαροποίησε τα πληρώματα όλων των άλλων υποβρυχίων μας που δεν είχαν επιτύχει κάτι ανάλογο στις προηγούμενες επιθετικές τους περιπολίες στην Αδριατική. Ήταν η πρώτη επιτυχία, στην πρώτη επαφή των υποβρυχίων μας με Ιταλικά πλοία. Ο Κυβερνήτης του ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗ, ο Πλωτάρχης Μίλτων Ιατρίδης, είχε πετύχει κάτι μοναδικό μέχρι τότε για το Ελληνικό Ναυτικό. Με το γερασμένο του υποβρύχιο είχε βυθίσει οπλιταγωγό του εχθρού το οποίο μάλιστα προστατεύονταν από τέσσερα Ιταλικά ανθυποβρυχιακά.

Η επιτυχία αυτή ήταν το κύριο θέμα συζήτησης σε όλα τα Ελληνικά σπίτια. Ήταν φυσικό να είναι το θέμα συζήτησης και στο σπίτι του Κυβερνήτη του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3, Πλωτάρχη Μιχαήλ Χατζηκωνσταντή, την ημέρα των Χριστουγέννων. Εκεί, απαντώντας στα πειράγματα φίλων και συγγενών για το ότι ο Ιατρίδης είχε επιτυχία στην περιπολία του ενώ αυτός μέχρι τότε δεν είχε συνάντηση με τον εχθρό είπε πεισμωμένος: Ούκ εά με καθεύδειν το του Μιλτιάδου τρόπαιον, δηλαδή «δεν με αφήνει να κοιμηθώ (να ησυχάσω) το τρόπαιο (η επιτυχία) του Μίλτωνα».

Την επόμενη μέρα, το απόγευμα της 26 Δεκεμβρίου 1940, ο Χατζηκωνσταντής με τον ΠΡΩΤΕΑ, απέπλευσε από τον Ναύσταθμο για την τρίτη περιπολία του. Έλαβε αποστολή να εκτελέσει επιθετική περιπολία στο στενό του ΟΤΡΑΝΤΟ και ειδικότερα στην περιοχή έξω από τον κόλπο της Αυλώνας, με προγραμματισμένη επιστροφή στη Βάση του την 8η Ιανουαρίου 1941. Ο ΠΡΩΤΕΑΣ σαν μοναχικός γερόλυκος, με όλα τα προβλήματα της ηλικίας του αλλά με την θαρραλέα ψυχή του Κυβερνήτη του και με ένα αποφασισμένο πλήρωμα, αρχίζει την αναζήτηση των Ιταλικών πλοίων στην Αδριατική.

Στις 10 το πρωί στις 29 Δεκεμβρίου του 1940,  το Ελληνικό ατμόπλοιο ΙΩΝΙΑ, υπέκλεψε σήμα SΟS, ακολουθούμενου από το σήμα κινδύνου λόγω επιθέσεως από  Υ/Β. Και τα δύο σήματα αυτά προέρχονταν από το Ιταλικό ατμόπλοιο  SARDEGNA στο οποίο αναφερόταν το στίγμα  του (η θέση του, στην ναυτική ορολογία) που βρισκόταν στην είσοδο του κόλπου Αυλώνας. Τα σήματα αυτά, τα αναδιαβίβασε στο Αρχηγείο Ναυτικού. Στην περιοχή του στίγματος δρούσε το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ και όσοι γνώριζαν τον τομέα του, στο άκουσμα αυτής της είδησης, πανηγύριζαν για την επιτυχία του αυτή. Την δεύτερη των υποβρυχίων μας. Η ευφορία αυτή στο προσωπικό του Ναυτικού αλλά και στην Ελληνική κοινή γνώμη κρατούσε μέρες, αλλά το Υ/Β για όλο το παραπάνω χρονικό διάστημα δεν έδινε σημεία ζωής.  Στους γνωρίζοντες τις διαδικασίες των Υ/Β,  η ανησυχία  για την τύχη του μεγάλωνε, επειδή για μέρες ακόμη, το Υ/Β  εξακολουθούσε να τηρεί την περίεργη σιγή του.  Πέρασε και η ημερομηνία επιστροφής του που ήταν στις 8 Ιανουαρίου 1941 και η αγωνία και η ανησυχία αυξανόταν που το Υ/Β δεν είχε φανεί στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας και δεν είχε στείλει κάποιο σήμα στο Αρχηγείο.

Έτσι στις 09:25 της 10ης Ιανουαρίου 1941 στην αγωνιώδη αυτή προσμονή, έριξε μακάβριο φως, μια σχετική είδηση του ραδιοφωνικού σταθμού της Ρώμης. Σύμφωνα με την είδηση αυτή στις 10 το πρωί της 29ης Δεκεμβρίου 1940, το Ιταλικό Τορπιλοβόλο ΑΝΤΑΡΕΣ αντελήφθη ίχνη Τ/Λ και αμέσως μετά είδε την ΠΡ ενός Υ/Β για λίγο έξω από τη θάλασσα τρία ναυτικά μίλια μακριά του. Το Ιταλικό σκάφος κατευθύνθηκε ταχύτατα προς το σημείο που είχε γίνει ορατό το Υ/Β, ετοιμάζοντας ταυτόχρονα 4 βόμβες βάθους ρυθμισμένες να εκραγούν σε μέγιστο βάθος. Ενώ ετοιμαζόταν για την βολή, ξαφνικά μπροστά του εμφανίστηκε πάλι το ΠΡ τμήμα του Υ/Β μέχρι τον πυργίσκο, να βγαίνει από την θάλασσα. Ακολούθησε βίαιος εμβολισμός του Υ/Β. Η αντίστροφη μέτρηση για τον ΠΡΩΤΕΑ αρχίζει. Το Τορπιλοβόλο έπαθε αρκετές ζημιές με τον εμβολισμό αλλά κατόρθωσε να ρίξει τις βόμβες του. Το Υ/Β αναδύθηκε τελείως για λίγο, αλλά με μεγάλη κλίση και αμέσως εξαφανίσθηκε κάτω από τα νερά. Μετά από λίγο εμφανίστηκαν στην επιφάνεια της θάλασσας φυσαλίδες, κηλίδες πετρελαίου και συντρίμμια. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, από το Ιταλικό πλοίο καθαιρέθηκε βάρκα για ανεύρεση και περισυλλογή ναυαγών αλλά μόνο συντρίμμια μαζεύτηκαν.

Αυτές οι λεπτομερείς ειδήσεις έδωσαν εξήγηση στην εκκωφαντική σιωπή τόσων ημερών από το υποβρύχιο και οδήγησαν στο θλιβερό συμπέρασμα της ένδοξης απώλειάς του. Το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3 ήταν το πρώτο που απωλέσθηκε και η απώλειά των 48 μελών του, λύπησε βαθύτατα όλο το ναυτικό και ιδιαίτερα το προσωπικό των υπολοίπων Υ/Β, αλλά ταυτόχρονα γιγάντωσε ακόμα περισσότερο το πείσμα τους για την νίκη. Ο χαμός τους συγκλόνισε την Ελληνική κοινή γνώμη, γιατί ήταν παράλληλα και η πρώτη απώλεια του Ναυτικού μας. Το πώς και κατά πόσο επηρέασε και την πνευματική ελίτ της εποχής η υπέρτατη αυτή θυσία, φανερώνει και το ποίημα «Ο ΠΡΩΤΕΥΣ» που έγραψε ο ποιητής μας Άγγελος Σικελιανός προς τιμή των ηρωικών νεκρών του.

Πρωτέας

Εἴπατε:
«Ἢ θὰ κάμουμε κάτι μεγάλο, ἢ δὲ θὰ γυρίσουμε πίσω…»

Τριγύρα Σας βούιζε τὸ πέλαο, κρυμμένο ἀπ᾿ τὰ κύματα
ὡς ἀπ᾿ ἄσπρα φτερὰ ποὺ πετοῦσαν ἀπάνω του σύρριζα,
κι ὁλοένα βυθίζατε μὲς στοὺς ὀγροὺς βαθιοὺς δρόμους,
κλειστοὶ στὸ μικρό Σας καράβι, μὲς στὴν ἄβυσσο ὅπου ἄλλοτε λέγατε
πὼς κ᾿ ἡ ἴδια τρικυμία, σὰ μητέρα,τὴ φτερούγα της θ᾿ ἅπλωνε ἀπάνω Σας,
τί, στὰ ἴδια πλευρά τουσὰν αἰχμάλωτο ἐκράτει τὸ σκάφος τὸν ἴδιο βοριὰ
μὲς στοῦ μέσα πελάου τὴ γαλήνη·

κ᾿ ἐκεῖ, χαλινὸ σὰ νὰ βάζατε στὰ ἴδια τὰ κύματα
ποὺ ἀπάνω μαινόντανε, ὡριμάζατε μόνο μιὰ σκέψη,
νὰ λυτρώσετε τὴν ἅγια μας θάλασσα ἀπ᾿ τὸ κόκκινο μάταιο πανὶ τῶν Λατίνων,
καὶ μόνο κάτασπρη φτερούγα νὰ τρέχει, ὡσὰ γλάρου, σὰν ἡ ἐλεύθερη σκέψη,
σὰν ἡ πνοὴ τῆς καθάριας ἀγάπης, τῶν Ἑλλήνων ψαράδων τ᾿ ὀλάσπρο πανὶ
στὴ μεγάλη γαλάζια ἁπλωσιά της!

K᾿ ἐκεῖ μέσα, στὰ βάθη, ἐκεῖ μέσα ποὺ μήτε τοῦ ψαρὰ δὲν καλάρει τὸ δίχτυ γιὰ ψάρια,
μόνοι, ἔξω ἀπὸ χρόνο καὶ τόπο, δίχως πιὰ στὴν ἀκοή Σας νὰ φτάνει ἡ βοὴ τῶν κυμάτων ἢ ὁ λόγος τοῦ ἀνθρώπου, βαθιά, πιὸ βαθιά, σὰ σὲ τάφο,
δίχως ὄνομα ἀπάνω κανένα ἀφημένο στῶν ἀνθρώπων τὴ μνήμη
ἄλλο ἀπ᾿ τ᾿ ὄνομα πού ῾χε ἀπὸ μύθο πανάρχαιο τὸ ἴδιο Σας πλοῖο, ὁ «Πρωτέας»,
ἀπ᾿ τὸ μύθο πανάρχαιου θαλάσσιου θεοῦ ποὺ σὲ μύρια συνάλλαζε πρόσωπα
τὴν αἰώνια του Ἐλεύτερη Οὐσία, ὁλοένα, ταξιδεύατε μέσα στὰ σκότη,
σὰ δελφίνια ποὺ ἀθώρητα τρέχουν στὴν ἄβυσσο μέσα, ἀπ᾿ τὴν ἴδιαν ἐτούτη τὴν ἄβυσσο μία ὥρα νὰ βγεῖτε, νικητήρια, καὶ τότε μονάχα, ἀντικρὺ στὸν ὀχτρό, ντροπιασμένο,
ν᾿ ἀνασάνετε πάλι τοῦ ἀπάνω τοῦ κόσμου τὸ γλυκύτατο ἀέρα,
τὸν ἀέρα ποὺ γιὰ ὅλους θὰ λυτρώνατε πλέρια!

Μὰ δὲν ἤρθατε πίσω! Ἐκεῖ κάτου, στὰ βάθη, ποιὸς ξέρει ἂν ὁ ἴδιος Πρωτέας δὲ Σᾶς κράτησε
στὰ κρυφά του τὰ δώματα μέσα, μέσα στ᾿ ἅγια του δώματα, πιὸ λαμπρὰ ἀπὸ τῆς εὔκολης δόξας τὰ τρόπαια, μυστικὰ ριζωμένος στὴν καρδιὰ τῆς αἰωνιότητας· τάχα ποιὸς ξέρει
ἂν ὁ ἴδιος θαλάσσιος θεὸς δὲ Σᾶς κράτησε ῥίζα, ῥίζα κι ἄγκυρα αἰώνια τοῦ μύθου του,
πού ῾ν᾿ ὁ δικός του μαζὶ κι ὁ δικός μας· ὅπου, ἂν ὅλα τὰ πρόσωπα ἀλλάζει
στὴ λαμπρὴν ἐπιφάνεια, τὸ μπορεῖ γιατὶ κλεῖ τὴν αἰώνιαν Οὐσία
ποὺ σὲ θεοὺς καὶ σ᾿ ἀνθρώπους μηνάει σὲ περίσσιες μορφὲς ἀπ᾿ τὰ βάθη τοῦ Κόσμου
τὴ μίαν ἱερή, μυστικὴ Ἐλευθερία!

Ὤ, καλοί μου, εἴπατ᾿ ἔτσι: «Ἢ θὰ κάμουμε κάτι μεγάλο, ἢ δὲ θὰ γυρίσουμε πίσω!»
Καὶ κάματε κάτι, ἀπ᾿ αὐτὸ ποὺ νειρόσαστε πιότερο ἀκόμα μεγάλο!
Δὲ σταθήκατε διόλου μεσόστρατα, ἀπ᾿ τὴν ὥρα ποὺ μπήκατε μέσα
στοὺς ὀγρούς, βαθιοὺς δρόμους, δὲ γυρέψατε ἀνάπαψη,

κι οὔτε στοχαστήκατε ἂν πρέπει νὰ γυρίσετε πίσω,
μὰ πηγαίνοντας πάντα μπροστὰ γι᾿ αὐτὸ ποὺ ῾νειρόσαστε,
τ᾿ ἄξιο, τὸ ἁγνό, τὸ μεγάλο, λησμονήσατε ἀκόμα καὶ τὸν ἴδιο ἑαυτό Σας
ἀντικρὺ στὸ μεγάλο σκοπό Σας, τώρα πιὰ πού ῾γινε ἕνα μὲ τὶς ρίζες τοῦ πελάου,
μὲ τὶς ρίζες τῶν αἰώνιων στοιχείων, μὲ τὶς ρίζες βαθιὰ τῆς Ἑλλάδας,
μὲ τὶς ρίζες κρυφές της ψυχῆς μας!

K᾿ ἔτσι σήμερα ὀρθὸς στ᾿ ἀκρογιάλι δὲ στέκω, δὲ στέκει κανείς μας,
καρτερώντας τὸ κύμα νὰ φέρει ἀπὸ Σᾶς ἕνα λείψανο ποὺ γυρεύει ταφή,
μά, κοιτώντας ἀφρισμένα τὰ κύματα ἀπάνω νὰ ὁρμᾶνε
τό ῾να πίσω ἀπὸ τ᾿ ἄλλο κι ἀκούοντας τὴ βουή τους,
Σᾶς βλέπουμε ἀκέριους, κι ἀκέριους
Σᾶς ἀκοῦμε μὲς σ᾿ ὅλες τὶς μορφὲς καὶ φωνὲς τοῦ Πρωτέα,
τοῦ αἰώνιού Σας κ᾿ αἰώνιού μας Μύθου, πανελεύτερους, ὤριους, γαλήνιους,
ἀπ᾿ τὰ βάθη τῶν βυθῶν ν᾿ ἀνεβαίνετε πάμφωτα εἴδωλα νιότης
καί, τώρα, νὰ ξεχύνετε μὲς στὸν ἀγέρα, μὲ τοῦτα τὰ λόγια ἀπ᾿ τὴν ἄβυσσο μέσα,
τὴν ἄξια ψυχή Σας:

«Ἐδῶ μένουμε τώρα, αἰώνιοι φρουροὶ μὲς στοῦ μέσα πελάου τὴ γαλήνη,
κ᾿ ἐδῶ πιά, χαλινοὺς σὰ νὰ βάζουμε στὰ ἴδια τὰ κύματα ποὺ μαίνονται ἀπάνω,
θὰ ὡριμάζουμε πάντα μία σκέψη λυτρωμοῦ γιὰ τὴν ἅγια μας θάλασσα
ἀπ᾿ τὸ κόκκινο μάταιο πανὶ τῶν Λατίνων,

»γιὰ νὰ τρέχει μεθαύριο, σὰν ἡ ὀλάσπρη φτερούγα τοῦ γλάρου,
σὰν ἡ πάναγνη ἀνθρώπινη σκέψη, σὰν ἡ πνοὴ τῆς καθάριας ἀγάπης,
τῶν φτωχῶν τῶν ψαράδων Ἑλλήνων ἐλεύτερο τὸ ἄσπρο πανὶ
στὴν αἰώνια γαλάζια ἁπλωσιά της!»

(ἀπὸ τὸ Λυρικὸς Βίος, E, Ἴκαρος 1968)

 

Μετά την επιβεβαίωση της απώλειας του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3, το Αρχηγείο Ναυτικού πρότεινε και η πολιτική ηγεσία ενέκρινε, μετά θάνατον τιμές και διακρίσεις σε όλα τα μέλη του πληρώματος. Άπαντες προήχθησαν στον επόμενο βαθμό με Βασιλικό Διάταγμα της 19ης Ιανουαρίου 1941 (ΦΕΚ 11γ/19-1-1941) και τους απονεμήθηκαν οι ακόλουθες ηθικές αμοιβές:

Στον Κυβερνήτη Πλωτάρχη Χατζηκωνσταντή Μιχαήλ Β.Ν. απονεμήθηκε το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας

Στους Υποπλοιάρχους Μαριδάκη Γεώργιο Β.Ν., Κονίδη Θεόδωρο Β.Ν., Τουρνά Ανδρέα Β.Ν., και στους Αρχικελευστές-ΜΗΧ Νικολαράκο Κυριάκο και Τηλεμάχο Διονύσιο, απονεμήθηκε ο Πολεμικός Σταυρός Β’ Τάξεως

Στους λοιπούς άνδρες, απονεμήθηκε ο Πολεμικός Σταυρός Γ’ Τάξεως.

Οι άνδρες του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3, πολέμησαν ηρωικά για την πατρίδα ενάντια στον κατακτητή. Η ελευθερία απαιτεί θυσίες και δημιουργεί ήρωες στο πάνθεον της ιστορίας. Έτσι παραμένουν αθάνατοι  στην μνήμη μας όσοι θυσιάστηκαν με το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ και κοσμούν τις χρυσές ιστορικές σελίδες της Διοικήσεως των Υποβρυχίων, του Στόλου μας, του Πολεμικού Ναυτικού, των Διαποντίων Νήσων, της Ελλάδος μας.

Αυτοί οι 48 ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΙ ΝΑΥΤΕΣ έπραξαν το καθήκον τους, πιστοί στον όρκο που δώσανε να υπερασπίζονται τις σημαίες μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματός τους. Και Σημαία δεν είναι μόνο το ιερό σύμβολο κάθε κράτους αλλά η ιδέα του ίδιου του κράτους. Υπερασπίζονταν λοιπόν την ίδια την ιδέα της πατρίδας, στην οποία έδωσαν, το πολυτιμότερο δώρο του θεού προς τον άνθρωπο, την ζωή τους. Τα ονόματά τους αποτυπώθηκαν σε μία από τις πάμπολλες χρυσές σελίδες της ιστορίας της Ελλάδας.

Το Πολεμικό Ναυτικό τιμής ένεκεν, έδωσε αργότερα, τα ονόματα των Αξιωματικών σε πλοία του στόλου, ονομάζοντας μία Κανονιοφόρο σε ”ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ”, τρείς πυραυλακάτους (ΤΠΚ) σε ”Υποπλοίαρχος ΜΑΡΙΔΑΚΗΣ”, ”Υποπλοίαρχος ΚΟΝΙΔΗΣ” και ”Υποπλοίαρχος ΤΟΥΡΝΑΣ ‘’ αντίστοιχα, ενώ νωρίτερα το όνομα ΤΟΥΡΝΑΣ είχε δοθεί και σε ένα οχηματαγωγό. Ονόμασε δε και ένα από τα νεότερα Υ/Β τ. 209 (που παρελήφθη στις 23 Νοεμβρίου 1972, σε Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ S 113.

Όμως θα ήταν παράλειψη να μην επισημάνω την πρωτοβουλία οκτώ κατοίκων του νησιού των Οθωνών, του βορειοδυτικότερου άκρου της ελληνικής επικράτειας και εγγυτέρου σημείου στην θέση όπου βυθίστηκε και κείται το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3. Αυτή λοιπόν η ομάδα των οκτώ, χωρίς να έχει καμία σχέση με Υποβρύχια, αποφάσισε το 2007 να υλοποιήσει μια ιδέα και με υπομονή και επιμονή ξεπέρασε όλες τις δυσκολίες και τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν. Με συντονισμένες ενέργειες, με προσωπική εργασία, με σύμπνοια και με εμμονή στο σκοπό, έκαναν   πραγματικότητα αυτήν την ιδέα. Την ανέγερση ενός μνημείου προς τιμήν και αιώνια ανάμνηση των 48 ηρωικών νεκρών του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3. Όμως, δεν ήταν μόνοι τους σε αυτή την πολυετή προσπάθεια. Είχαν και την οικονομική υποστήριξη, του ταμείου της εκκλησίας του νησιού, του Πολιτιστικού Συλλόγου Οθωνών και πολλών εκ των κατοίκων των Οθωνών που συνέδραμαν από το υστέρημά τους ώστε να συγκεντρωθεί το απαιτούμενο ποσό και να καλυφθούν τα έξοδα για την ολοκλήρωση του έργου. Αυτό όμως που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι στην προσπάθεια αυτή συνέδραμαν οικονομικά και Οθωνίτες που ζουν στο εξωτερικό. Αναφέρομαι στον σύλλογο Οθωνιτών Αμερικής. Παράλληλα το Πολεμικό Ναυτικό συνέβαλλε στην διαμόρφωση του χώρου του μνημείου, με την παραχώρηση μιας τορπίλης και ενός τορπιλοσωλήνα. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο, το πώς η πρωτοβουλία πολιτών, μπορεί και πετυχαίνει πράγματα που για το κράτος, την πολιτεία, θα ήταν πρόβλημα. Μπόρεσαν λοιπόν αυτοί οι λίγοι με την συμπαράσταση της τοπικής κοινωνίας των Οθωνών, 74 χρόνια μετά, να καλύψουν μια παράληψη του  κράτους και να κατασκευάσουν αυτό ένα μνημείο του οποίου τα αποκαλυπτήρια έγιναν τον Ιούνιο του 2015. Όπως  εκμυστηρεύτηκε ο Κύριος Αυλωνίτης Σπύρος (Απόμαχος ναυτικός και εμπνευστής της ιδέας του μνημείου), 85 ετών τότε, την βύθιση του υποβρυχίου και την απώλεια των 48 ανδρών του τους την είχε ανακοινώσει ο τότε ιερέας και δάσκαλος στο νησί των Οθωνών, επισημαίνοντας στους μικρούς μαθητές του ότι αυτοί θα είναι οι αιώνιοι φύλακες των Οθωνών. Το εννιάχρονο τότε παιδί το κράτησε μέσα του, δεν το ξέχασε ποτέ και μετά από 74 χρόνια κατάφερε να κάνει πραγματικότητα το τάμα του, την υπόσχεση στον εαυτό του, να γίνει ένα μνημείο για όλους αυτούς, τους ΑΙΩΝΙΟΥΣ ΦΡΟΥΡΟΥΣ ΤΩΝ ΟΘΩΝΩΝ.

 

Ημερίδα για το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ        https://www.youtube.com/watch?v=O0DCoDfhIoQ

 

ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ ΜΝΗΜΕΙΟΥ Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3 στο ακριτικό νησί των Οθωνών

https://www.youtube.com/watch?v=VTzfbZKsJHY