Κ Α Τ Σ Ω Ν Ε Ι Α    2  0  2  5
Η φετινή Εκδήλωση Τιμής και Μνήμης για την 82η Επέτειο Βύθισης Υποβρύχιου ΚΑΤΣΩΝΗΣ (Υ-1) από τον Δήμο Σκιάθου τελέστηκε την Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου 2025 και ώρα 10:00 με δοξολογία στον Μητροπολιτικό Ιερό ναό Τριών Ιεραρχών και εκφώνηση πανηγυρικού από τον Διοικητή Υποβρυχίων Πλοίαρχο Νικόλαο Φίλια Π,Ν ως εκπροσώπου του Αρχηγού Ναυτικού Αντιναυάρχου Ελευθέριου Κατάρα Π.Ν.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους οι Πρέσβεις:
Αυστρίας – Λετονίας – Πολωνίας – Ολλανδίας – Σλοβενίας – Κροατίας,
επιτετραμένοι: Ηνωμένου Βασιλείου και Ρουμανίας
καθώς και η κόρη του Βρετανού Υπαξιωματικού Τηλεγραφητή Σμίθ που ήταν πλήρωμα του Υποβρυχίου.
Στην ομιλία του ο Διοικητής Υποβρυχίων αναφέρθηκε στην βύθιση του Υποβρυχίου ΚΑΤΣΩΝΗΣ (Υ-1):
«Κύριε Δήμαρχε,
Σεβαστοί Πατέρες,
Κύριε Ναύαρχε επίτιμε ΔΔΜΝ
Κύριε Ναύαρχε του συνδέσμου ΥΒ
Κύριοι εκπρόσωποι των τοπικών αρχών,
Κυρίες και Κύριοι,
Αγαπητοί συμπολίτες,
Συγκεντρωθήκαμε σήμερα, 82 χρόνια μετά, για να τιμήσουμε όχι απλώς ένα πλοίο και το πλήρωμά του, αλλά ένα ολόκληρο σύμβολο της εθνικής μας ιστορίας: το Υποβρύχιο «Κατσώνης». Μια ιστορία που γράφτηκε με αίμα, πίστη και ανδρεία, εδώ, στα νερά που μας περιβάλλουν.
Η εκδήλωση αυτή δεν είναι μια τυπική τελετή. Είναι υπόμνηση της ευθύνης μας απέναντι σε εκείνους που έδωσαν τη ζωή τους για να μπορούμε εμείς να ζούμε σήμερα ελεύθεροι. Και είναι καθήκον μας, ως Πολεμικό Ναυτικό, ως Έλληνες, να κρατήσουμε αυτή τη μνήμη άσβεστη.
Εκ μέρους του Πολεμικού Ναυτικού θα ήθελα να ευχαριστήσω τη Δημοτική Αρχή, για την εδώ και πολλά χρόνια σημαντική και αξιέπαινη ετήσια εκδήλωση μνήμης.
Το «Κατσώνης» στον Πόλεμο
Από την πρώτη κιόλας στιγμή που η Ελλάδα είπε το μεγάλο «ΟΧΙ» στις 28 Οκτωβρίου 1940, το «Κατσώνης» βγήκε στη μάχη μαζί με τα υπόλοιπα πέντε υποβρύχια μας. Δεν ήταν τότε νεόκτιστο σκάφος· αντίθετα, αντιμετώπιζε πολλές τεχνικές δυσκολίες. Κι όμως, με θάρρος και αποφασιστικότητα το πλήρωμά του ρίχτηκε στον υπέρ πάντων αγώνα.
Η δράση του υπήρξε πλούσια: τολμηρές περιπολίες στην Αδριατική και στο Αιγαίο, βυθίσεις εχθρικών πλοίων, συλλογή πληροφοριών καίριας σημασίας, αιχμαλωσίες. Η δράση τους ήταν πλούσια και θαυμαστή, όχι μόνο στους Έλληνες και στους συμμάχους, αλλά και σ’ αυτούς τους ίδιους, τους εχθρούς.
Δυστυχώς όμως τέσσερα από τα έξι ελληνικά υποβρύχια χάθηκαν ηρωικά στα χρόνια του πολέμου:
Ο «Πρωτεύς» τον Δεκέμβριο του 1940 στο στενό του Οτράντο,
Ο «Γλαύκος» τον Απρίλιο του 1942 στη Μάλτα,
Ο «Τρίτων» τον Νοέμβριο του ίδιου έτους στον Καφηρέα,
Και ο «Κατσώνης» τον Σεπτέμβριο του 1943 εδώ, κοντά στη Σκιάθο.
Με αυτά τα σκάφη χάθηκαν για πάντα στη σιωπή των βυθών 107 Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί και Ναύτες. Δεν χάθηκαν όμως οι αξίες που υπηρέτησαν· αυτές συνεχίζουν να ζουν.
Ο Κυβερνήτης Λάσκος
Την άνοιξη του 1942, όταν το «Κατσώνης» είχε πια χαρακτηριστεί ως το υποβρύχιο με τα περισσότερα τεχνικά προβλήματα, εμφανίστηκε ο άνθρωπος που θα τον σημάδευε για πάντα: ο έφεδρος Αντιπλοίαρχος Βασίλης Λάσκος.
Σε ηλικία 43 ετών, θα μπορούσε να ζητήσει μια πιο ήσυχη και «βολική» θέση. Όμως εκείνος είχε έναν πόθο: να υπηρετήσει σε υποβρύχιο. Και ζήτησε να του δοθεί ο «Κατσώνης». Όταν το πήρε, υποσχέθηκε να τον κάνει αξιόπλοο και αξιόμαχο.
Για μήνες, στο καυτό Πορτ-Σουδάν, εκείνος και το πλήρωμά του πάλευαν μέσα σε λαμαρίνες που έκαιγαν στους 60 βαθμούς, για να επισκευάσουν και να αναστήσουν το γερασμένο σκάφος. Δεν ήταν απλώς μια τεχνική εργασία· ήταν πράξη πίστης, αγάπης και αποφασιστικότητας.
Και τα κατάφεραν. Την άνοιξη του 1943, ο «Κατσώνης» ξαναβγήκε στη θάλασσα.
Οι Ηρωικές Περιπολίες
Τον Μάρτιο του 1943, στην πρώτη του περιπολία, ο «Κατσώνης» τόλμησε το αδιανόητο: εισήλθε στο λιμάνι του Γυθείου σε ημιανάδυση και, κάτω από τα μάτια των εχθρικών φυλακίων, τορπίλισε και βύθισε μια γερμανική ναρκοθέτιδα. Το εγχείρημα κράτησε μόλις πέντε λεπτά, μα έμεινε στην ιστορία σαν πράξη τρέλας και μεγαλείου μαζί.
Λίγο αργότερα βύθισε κοντά στην Κύθνο το ισπανικό φορτηγό San Isidoro.
Στη δεύτερη περιπολία, τον Μάιο του 1943, βύθισε ένα ακόμη ισπανικό φορτηγό, το Rigel, στην περιοχή της Σκιάθου και αποπειράθηκε να προσβάλει ιταλικό φορτηγό στο Καρλόβασι της Σάμου. Αν και στάθηκε άτυχος – οι τορπίλες δεν έπληξαν τον στόχο – το θάρρος του πληρώματος συγκλόνισε.
Ήταν το προοίμιο της τελευταίας, μοιραίας αποστολής.
Η Τελευταία Μάχη
Η τελευταία περιπολία του ΚΑΤΣΩΝΗ αρχίζει την 5η Σεπτεμβρίου ’43. Αποστολή του η περιπολία στο Β. Αιγαίο και η αποβίβαση ομάδος κομάντος. Τα τεχνικά προβλήματα άρχισαν από την έναρξη του ταξιδιού. Ο Γερο ΚΑΤΣΩΝΗΣ είχε πια αρχίσει να δείχνει την ηλικία του. Η αποβίβαση των κομάντος στην Εύβοια εκτελέστηκε επιτυχώς και η νύχτα της 13ης προς 14ης Σεπτεμβρίου, βρίσκει το Υ/Β να περιπολεί μεταξύ της Σκιάθου και του Πηλίου, με την προσδοκία του εντοπισμού και της προσβολής ενός επιταγμένου από τους Γερμανούς γαλλικού Επιβατηγού, του ΣΙΜΦΡΑ, που μετέφερε Γερμανούς στρατιωτικούς από τη Θεσσαλονίκη στον Πειραιά. Ενώ σκοτείνιαζε φάνηκε καπνός από το βορρά. Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι ήταν το επιβατηγό πλοίο που περίμεναν. Αφού νύχτωσε το Υ/Β αναδύθηκε, γέμισε το πυροβόλο του και κατευθύνθηκε προς το υποτιθέμενο επιβατηγό. Ο Κυβερνήτης Αντιπλοίαρχος Βασίλης Λάσκος που βρίσκεται στη γέφυρα αντιλαμβάνεται εχθρικό πολεμικό πλοίο σε απόσταση2 μιλίων. Διατάσσει ταχεία κατάδυση και όταν το Υ/Β καταδύεται ο χειριστής των υδροφώνων αναφέρει ότι το εχθρικό πλοίο χρησιμοποιεί συσκευή εντοπισμού Υ/Β. Αντί του οπλιταγωγού, ο εχθρός είναι Γερμανική ανθυποβρυχιακή κορβέτα. Οι Γερμανοί ρίχνουν μεγάλο αριθμό βομβών βάθους και καταφέρνουν να προξενήσουν ανεπανόρθωτες ζημιές στο γερασμένο υλικό του ΚΑΤΣΩΝΗΣ.
Ο Ύπαρχος, ο αείμνηστος Υποπλοίαρχος Ηλίας Τσουκαλάς, στο βιβλίο του “Υ1” περιγράφει συγκλονιστικά την κατάσταση “… το νερό με την πίεση που είχε σε κείνο το βάθος άρχισε να μπαίνει με ορμή από τα ανοίγματα. Οι πυξίδες αναποδογύρισαν. Σπάσανε τα βαθύμετρα. Κόλλησαν τα πηδάλια. Στους πίνακες διανομής, στις μπαταρίες, στους κινητήρες, σημειώθηκαν οι πρώτες πυρκαγιές από βραχυκυκλώματα. Ήμασταν ακυβέρνητοι και διαρρέαμε … Και τώρα στο έλεος του Θεού … Ο Κυβερνήτης διέταξε ανάδυση ….”.
Το Υ/Β αναδύεται και χωρίς δυνατότητα προώσεως αποφασίζει να αντιταχθεί στον εχθρό μέχρις εσχάτων με ότι μέσο του απομένει. Ο Λάσκος και το πλήρωμά του δεν είχαν μάθει και ούτε ήθελαν να μάθουν πως υποστέλλεται η σημαία μπροστά στον εχθρό. Το πυροβόλο επανδρώνεται γρήγορα και όταν αρχίζει να ρίχνει ξαφνιάζει τους Γερμανούς, που όμως μετά από λίγο πλησιάζουν απαντώντας με πυκνό πυρ.
Η αντίστροφη μέτρηση αρχίζει. Η ομοχειρία του πυροβόλου προσπαθεί να κάνει τα αδύνατα δυνατά, ένας – ένας όμως οι άνδρες της σκοτώνονται και αντικαθίστανται από άλλους που ανεβαίνουν από το εσωτερικό του Υ/Β. Ο ίδιος ο Κυβερνήτης βοηθά στην επαναγέμισή του. Ο Ύπαρχος με θαυμαστή ψυχραιμία παραμένει μέσα στο Υ/Β και κατευθύνει το υπόλοιπο πλήρωμα που δείχνει αξιοζήλευτη πειθαρχία, σε μια προσπάθεια να κρατήσει με νύχια και με δόντια το Υ/Β στην επιφάνεια.
Στιγμές μεγάλες, Στιγμές δραματικές, Στιγμές αθάνατες.
Ο Λάσκος λαβωμένο λιοντάρι, πέφτει από τα πυρά. Το Γερμανικό πολεμικό εμβολίζει τον ΚΑΤΣΩΝΗ που αρχίζει να κατεβαίνει προς τον υγρό του τάφο με επηρμένη πάντα την Ελληνική Σημαία, που όπως λέει ο Τσουκαλάς “… υγρή ακόμη απ’ την πρόσφατη ανάδυση, πότιζε με στάλες άρμης το κατάστρωμα, λες κι έκλαιγε με χοντρά δάκρυα για τον μεγάλο χαμό …”.
Ο Κυβερνήτης, 5 Αξιωματικοί και 26 Υπαξιωματικοί και Ναύτες, τον ακολουθούν, στο βυθό της θάλασσας.
15 επιζώντες περισυλλέγονται από τη Γερμανική κορβέτα και οδηγούνται στην αιχμαλωσία.
3 κατορθώνουν να διαφύγουν τη σύλληψη και κολυμπώντας επί 9 ώρες φθάνουν εδώ στη Σκιάθο και στο Πήλιο και μετά από δραματικές περιπέτειες επιστρέφουν στη Μέση Ανατολή για να συνεχίσουν τον αγώνα.
Απολογισμός τραγικός. Απολογισμός ένδοξος.
Το ΚΑΤΣΩΝΗΣ με το ιερό του φορτίο, καταδύθηκε για τελευταία φορά. “Κατέβηκε ολόρθος με την πρύμνη και δεν σταμάτησε όπως συνήθως στο περισκοπικό βάθος. Τράβηξε συνέχεια, πέρασε το βάθος ασφαλείας, ξεπέρασε το όριο αντοχής και έφτασε στις 150…, στις 250…, στις 350 οργιές. Και σαν βρήκε στο βυθό, ακούμπησε και σταμάτησε. Χώθηκε μέσα στην άμμο σαν φέρετρο με τους νεκρούς του και έπειτα έγειρε στο ένα του πλευρό…”
Έτσι έκλεισε η ηρωική πορεία του ΚΑΤΣΩΝΗ που πολέμησε μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του, τέλος ένδοξο αντάξιο της ναυτικής ιστορίας και παράδοσης του Έθνους μας και που επί 82 ολόκληρα χρόνια αναπαύεται στη θάλασσα, σε βάθος 250 μέτρων, Βόρεια από το νησί σας.
Μαζί με τον «Κατσώνη» χάθηκε ένα πλοίο. Μα γεννήθηκε ένας θρύλος.
Το Δίδαγμα Σήμερα
Κυρίες και Κύριοι,
Η ιστορία του «Κατσώνη» δεν είναι απλώς αφήγηση ενός ηρωικού επεισοδίου. Είναι μάθημα ζωής. Μας δείχνει τι σημαίνει να πολεμάς χωρίς να υποστείλεις τη σημαία. Μας θυμίζει ότι η ελευθερία δεν χαρίζεται· κερδίζεται με θυσίες.
Στη σημερινή εποχή, που οι προκλήσεις παίρνουν διαφορετικές μορφές – γεωπολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές – έχουμε ανάγκη περισσότερο από ποτέ από το παράδειγμα του «Κατσώνη». Χρειαζόμαστε την αποφασιστικότητα, την αφοσίωση, την ενότητα που έδειξαν οι άνδρες του.
Και έχουμε χρέος να μεταδώσουμε στα παιδιά μας αυτή τη μνήμη. Γιατί λαός που ξεχνά το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να χαθεί.
Σήμερα, 14 Σεπτεμβρίου 2025, στεκόμαστε εδώ, στο ίδιο νησί, δίπλα στην ίδια θάλασσα που κρατά στην αγκαλιά της τους ήρωες του «Κατσώνη». Ανάβουμε ένα κερί μνήμης και αφήνουμε μια υπόσχεση: ότι δεν θα τους ξεχάσουμε ποτέ.
Κάθε χρόνο, ανήμερα του Σταυρού, μια αχτίδα φωτός διαπερνά τα νερά και φωτίζει το σκαρί του υποβρυχίου που αναπαύεται στον βυθό. Είναι σαν να μας θυμίζει ότι η θυσία τους δεν βυθίστηκε στη λήθη. Ότι ο αγώνας τους συνεχίζεται μέσα από τη δική μας μνήμη και ευθύνη.
Ας μείνει λοιπόν άσβηστη στις ψυχές μας η υπέρτατη θυσία τους. Ας τους θυμόμαστε όχι μόνο με λόγια, αλλά και με πράξεις που τιμούν την πατρίδα και την ελευθερία.
Ο Βασίλης Λάσκος και οι άνδρες του «Κατσώνη» πέρασαν στην αιωνιότητα.
Αθάνατοι!
Σας ευχαριστώ».
Ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση στο μνημείο πεσόντων του Υποβρυχίου ΚΑΤΣΩΝΗΣ (Υ-1) με συμμετοχή αντιπροσωπίας πληρώματος Κ/Φ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ τοπικών αρχών, μελών του Δημοτικού Συμβουλίου και πλήθος κόσμου από την τοπική κοινωνία.
Έγινε προσκλητήριο νεκρών.
ΕΠΕΣΑΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ
Αντιπλοίαρχος Β. ΛΑΣΚΟΣ Κυβερνήτης,
Υποπλοίαρχος Σ. ΜΥΚΟΝΙΟΣ,
Υποπλοίαρχος Σ. ΤΡΟΥΜΠΑΚΗΣ,
Εφ. Σημαιοφόρος Π. ΛΑΜΠΡΙΝΟΥΔΗΣ,
Σημαιοφόρος Τορ. Μ. ΚΑΒΑΛΟΥΔΗΣ,
Σημαιοφόρος Μηχ. Κ. ΞΕΝΟΣ,
Αρχικελευστής Μηχ. Η. ΧΡΥΣΟΧΕΡΗΣ,
Αρχικελευστής Μηχ. Ν. ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΖΑΣ,
Κελευστής Αρμ. Δ. ΜΑΡΑΛΕΤΟΣ,
Κελευστής Πυρ. Λ. ΣΤΑΜΟΥ,
Κελευστής Μηχ. Π. ΜΑΓΙΑΤΗΣ,
Κελευστής Ηλεκ. Β. ΡΑΝΤΟΣ,
Υποκελευστής Α’ Τορ. Ν. ΜΑΝΤΩΝΑΝΑΚΗΣ,
Υποκελευστής Α’ Ηλεκ. Α. ΒΛΑΧΑΚΗΣ,
Υποκελευστής Β’ Μηχ. Δ. ΚΟΥΒΕΛΗΣ,
Υποκελευστής Β’ Μηχ. Ε. ΤΣΑΤΣΑΡΗΣ,
Υποκελευστής Β’ Μηχ. Κ. ΣΕΛΛΑΚΗΣ,
Υποκελευστής Β’ Μηχ. Π. ΤΣΑΚΩΝΑΣ,
Υποκελευστής Β’ Ηλεκ. Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ,
Υποκελευστής Β’ Ηλεκ. Α. ΚΡΕΣΤΑΣ,
Δίοπος Τορ. Ε. ΠΛΑΤΙΔΗΣ,
Δίοπος Τορ. Σ. ΞΕΠΑΠΑΔΕΑΣ,
Δίοπος Σημ. Χ. ΑΛΕΞΙΟΥ,
Δίοπος Ηλεκ. Ν. ΘΥΜΑΡΑΣ,
Δίοπος Τεχν. Χαλκ. Μ. ΛΗΜΝΑΙΟΣ,
Ναύτης Αρμ. Χ. ΜΗΤΣΙΑΛΗΣ,
Ναύτης Τηλ. Γ. ΛΕΝΤΖΑΚΗΣ,
Ναύτης Μηχ. Ν. ΜΟΣΧΟΝΑΣ,
Ναύτης Μηχ. Α. ΦΟΥΝΤΟΥΛΑΚΟΣ,
Ναύτης Ηλεκ. Ν. ΚΟΥΡΜΟΥΖΗΣ,
Ναύτης Ηλεκ. Δ. ΠΡΙΝΤΖΟΣ,
Ναύτης Ηλεκ. Ζ. ΖΩΓΡΑΦΟΣ.
Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων από:
τον Δήμαρχο Σκιάθου Θοδωρή Τζούμα,
τον Εκπρόσωπο Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, Διοικητή Υποβρυχίων Νικόλαου Φίλια Π.Ν
τον Πρόεδρο του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Σκιάθου Γιώργο Διολέττα,
τον Διοικητή Αστυνομικού τμήματος Σκιάθου Αργύρη Διχτά,
τον Λιμενάρχη Σκιάθου Αντιπλοιάρχου Αθηνάς Κυρίτση,
τον Διοικητή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Αερολιμένα Σκιάθου Γεώργιο Λιακόπουλο,
τον Πρόεδρο του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων Αντιναύαρχο Παναγιώτη Ραδίτσα Π.Ν ε.α.
Μετά το προσκλητήριο τις καταθέσεις στεφάνων η εκδήλωσε έκλεισε με τον Εθνικό μας Ύμνο από τους παρευρισκόμενους.
Στη συνέχεια αναχώρησε το καΐκι «Καλυψώ» για την απόδοση τιμής στο στίγμα του ναυαγίου με τη ρίψη στεφάνου από τον Δήμαρχο Σκιάθου και τον Διοικητή Υποβρυχίων.
Ακολούθησε ανταλλαγή αναμνηστικών ενθυμίων μεταξύ του Δημάρχου, του Εκπροσώπου του Αρχηγού Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (Διοικητή Υποβρυχίων Πλοίαρχου Νικόλαου Φίλια Π.Ν) και του κυβερνήτη της Κ/Φ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ.
Ο Δήμαρχος Σκιάθου, Θοδωρής Τζούμας παρέθεσε κοκτέιλ στους επίσημους καλεσμένους στο Μπούρτζι.
Πηγή βίντεο : Ο,τι συμβαίνει στη Σκιάθο News   Βίντεο εκδήλωσης
Αναρτήθηκε 15 Σεπτεμβρίου 2025