ΕΤΗΣΙΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΥΠΟΒΡΥΧΙΩΝ
Ο Ελληνικός Σύνδεσμος Υποβρυχίων αποδίδοντας ελάχιστο φόρο τιμής ευγνωμοσύνης και αναγνώρισης προς τους 108 Αξιωματικούς, Υπαξιωματικούς και ναύτες που υπηρετώντας σε Υ/Β κατά τον Β! Παγκόσμιο Πόλεμο έδωσαν την ζωή τους για την πατρίδα, τηρώντας την υπόσχεση, ότι δεν θα ξεχαστούν ποτέ και θα τιμώνται μαζί με άλλους πολλούς, που δημιούργησαν την παράδοση στη Διοίκηση Υ/Β, τέλεσε την Κυριακή 1 Οκτωβρίου 2023 και ώρα 12:00, στο μνημείο Υποβρυχίων που βρίσκεται στον Φλοίσβο Π. Φαλήρου το καθιερωμένο ετήσιο μνημόσυνο στην μνήμη τους.
Με την εκδήλωση αυτή στέλνουμε παράλληλα και ένα μήνυμα αναγνώρισης των προσπαθειών που καταβάλουν τα εν ενεργεία στελέχη των υποβρυχίων μας ώστε η επιχειρησιακή τους κατάσταση να διατηρείται πάντα στον υψηλότερο βαθμό. Τους ευχαριστούμε γι αυτό και ταυτόχρονα τους παροτρύνουμε να συμμετέχουν στις εκδηλώσεις του συνδέσμου μας, μα κυρίως στην τελετή μνήμης των προκατόχων τους, ευελπιστώντας ότι και τα εν αποστρατεία μέλη μας θα δώσουν το καλό παράδειγμα.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους οι: Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Ιωάννης Κεφαλογιάννης, Βουλευτής και επίτιμο μέλος μας Διονύσιος Χατζιδάκης, Αρχηγός Ναυτικού Αντιναύαρχος Ιωάννης Δρυμούσης Π.Ν, Δήμαρχος Παλαιού Φαλήρου Ιωάννης Φωστηρόπουλος, ο Διοικητής Υποβρυχίων Πλοίαρχος Χρήστος Αλογάρης Π.Ν, Captain Alex Bush (ΑΚΑΜ Ηνωμένου Βασιλείου), Κυβερνήτες υποβρυχίων, αντιπροσωπεία Αξιωματικών – Υπαξιωματικών πληρώματα Υποβρυχίων, ο επίτιμος Πρόεδρος του Συνδέσμου μας και Αντιπρόεδρος της Ε.Α.Α.Ν Σπυρίδων Περβαινάς, εκπρόσωπος του ΕΛΙΝΙΣ Αρχιπλοίαρχος Λεωνίδας Τσιαντούλας ΠΝ ε.α, πρόεδρος του Σ.Α/Σ.Μ.Υ.Ν Παύλος Σοφικίτης, η πρόεδρος του συλλόγου ΑΔΡΑΧΤΙ Κυρία Τσαλιμοπούλου και πλήθος εν αποστρατεία συναδέλφων. Συμμετείχε αντιπροσωπεία αγήματος αποδόσεως τιμών και τμήμα μουσικής του Πολεμικού Ναυτικού.
Ο Πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων Αντιναύαρχος Π. Ραδίτσας Π.Ν ε.α καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους και αναφερόμενος στα γεγονότα της ιστορίας και δράσης των βυθισθέντων Υ/Β τόνισε:
«Κύριε Υπουργέ, Κύριε Βουλευτά και επίτιμο μέλος του Συνδέσμου μας, Κύριε Δήμαρχε, Κύριε Αρχηγέ του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, Κύριε Διοικητά Υ/Β, Κύριε Ακόλουθε Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, Κύριοι Ναύαρχοι, πληρώματα των υποβρυχίων μας, Κυρίες και Κύριοι, φίλες και φίλοι.
Είμαστε και πάλι εδώ στο χώρο που χτυπά περίεργα η καριδιά καθενός που έχει υπηρετήσει στα υποβρύχια, κρατώντας την υπόσχεση ότι δεν θα ξεχάσουμε ποτέ και θα αποδίδουμε διαχρονικά τις δέουσες τιμές στη μνήμη των 108 συναδέλφων μας, πληρωμάτων των Υ/Β, που έδωσαν τη ζωή τους κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, για την ελευθερία της πατρίδος, πιστοί στον όρκο τους, στις αξίες του Έθνους και στις παραδόσεις του Πολεμικού Ναυτικού.
Είναι επιβεβλημένη μια μικρή ιστορική αναδρομή.
Τον Οκτώβριο του 1940 με την έναρξη του πολέμου, η κατάσταση των έξη ελληνικών υποβρυχίων, είναι κάθε άλλο παρά ιδανική. Ο τότε Αρχηγός Ναυτικού Ναύαρχος Σακελλαρίου αναφερόμενος σε αυτά λέει: «Σε οποιοδήποτε άλλο ναυτικό τα υποβρύχια αυτά θα είχαν παροπλισθεί. Όμως στο ελληνικό ναυτικό χάρις στις προσπάθειες των πληρωμάτων τους είναι ακόμα στην ενέργεια και εκτελούν πολεμικές περιπολίες». Πράγματι, παρά την παλαιότητά τους, έχοντας ξεπεράσει το επιχειρησιακό όριο ζωής τους και παρά τα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετώπιζαν, έδρασαν αποτελεσματικά και είχαν πολλές επιτυχίες. Αρχικά εκτελούσαν αμυντικές περιπολίες στις προσβάσεις του Πατραϊκού για αποτροπή πιθανής Ιταλικής αποβατικής ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή και στη συνέχεια τους ανατέθηκαν επιθετικές περιπολίες στην Αδριατική και ειδικότερα στο στενό του Οτράντο με αποστολή τον εντοπισμό και βύθιση Ιταλικών μεταγωγικών. Μετά την κατάρρευση του μετώπου και την αποδημία του στόλου στην Αλεξάνδρεια, ενσωματώθηκαν στον πρώτο στολίσκο των βρετανικών υποβρυχίων, εκτελώντας πολεμικές περιπολίες στο Αιγαίο, με αποστολή τον εντοπισμό και προσβολή εχθρικών πλοίων καθώς και την μεταφορά πρακτόρων και πολεμικού υλικού στην κατεχόμενη Ελλάδα.
Μέχρι το τέλος του πολέμου η Διοίκηση Υ/Β έχει χάσει τέσσερα από τα έξη υποβρύχιά της, τα Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3 – ΓΛΑΥΚΟΣ Υ-6 – ΤΡΙΤΩΝ Υ-5 και ΚΑΤΣΩΝΗΣ Υ-1. Η απώλεια του 66% των υποβρυχίων της και του 35% του προσωπικού της την κατέστησε την Διοίκηση με το μεγαλύτερο αναλογικά ποσοστό απωλειών από όλες τις Διοικήσεις των Ελληνικών ενόπλων δυνάμεων κατά τον Β΄ΠΠ.
Πώς όμως χάθηκαν αυτά τα Υ/Β; Πως χάθηκαν οι 108 άνδρες τους;
Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ (Υ-3).
Το πρωί της 29ης Δεκεμβρίου του 40 εκτελώντας την τρίτη πολεμική περιπολία του στο στενό του ΟΤΡΑΝΤΟ, με Κυβερνήτη τον Πχη Μιχ. Χατζηκωνσταντή εντόπισε και προσέβαλλε Ιταλική νηοπομπή βυθίζοντας το ατμόπλοιο SARDEGNA σε στίγμα που βρισκόταν περί την είσοδο του κόλπου της Αυλώνας. Όμως άμεσα το Ιταλικό συνοδό ΑΝΤΑΡΕΣ αντελήφθη τα ίχνη των Τ/Λ και αμέσως μετά, την ΠΡ του Υ/Β, για λίγο έξω από την επιφάνεια 3 ν.μ μακριά του. Το Ιταλικό σκάφος κατευθύνθηκε ταχύτατα προς το σημείο που είχε γίνει ορατό το Υ/Β, ετοιμάζοντας ταυτόχρονα ρίψη 4 βομβών βάθους. Ενώ ετοιμαζόταν για την ρίψη, ξαφνικά εμφανίστηκε μπροστά του πάλι το ΠΡ τμήμα του Υ/Β μέχρι τον πυργίσκο. Ακολούθησε βίαιος εμβολισμός του Υ/Β. Το Τορπιλοβόλο έπαθε αρκετές ζημιές με τον εμβολισμό αλλά κατόρθωσε να ρίξει τις βόμβες βάθους. Σε ελάχιστο χρόνο το Υ/Β αναδύθηκε τελείως για λίγο, με μεγάλη κλίση και αμέσως εξαφανίσθηκε κάτω από την επιφάνεια. Από το Ιταλικό πλοίο καθαιρέθηκε βάρκα για ανεύρεση και περισυλλογή ναυαγών αλλά μόνο συντρίμμια μαζεύτηκαν. Το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3 ήταν το πρώτο που απωλέσθηκε και ήταν παράλληλα και η πρώτη απώλεια του Ναυτικού μας στον πόλεμο με 48 νεκρούς.
Υ/Β ΓΛΑΥΚΟΣ (Υ-6).
Από τα τέλη του ’41 το Υ/Β ΓΛΑΥΚΟΣ βρίσκεται στη Βαλέτα της Μάλτας για γενική επισκευή. Στις 27 Φεβρουαρίου 1942 το λιμάνι της Βαλέτα, βομβαρδίζεται από την γερμανική Luftwaffe. Κατά την επίθεση αυτή σκοτώνονται ο Κυβερνήτης του υποβρυχίου Πλωτάρχης Βασίλης Αρσλάνογλου και ο Ανθυποπλοίαρχος Ιωάννης Κωστάκος. Στις 4 Απριλίου 1942 το λιμάνι δέχεται και πάλι επίθεση από γερμανικά αεροσκάφη. Το ανήμπορο να αντιδράσει Υ/Β, πλήττεται από πλήθος βομβών και βυθίζεται άδοξα μέσα σε δυο λεπτά.
Υ/Β ΤΡΙΤΩΝ (Υ-5).
Στην 15η πολεμική περιπολία του, με κυβερνήτη τον Υποπλοίαρχο Επαμεινώνδα Κοντογιάννη, στις 16 ΝΟΕ 1942 ευρισκόμενο στην νότια πλευρά του Στενού Καφηρέα, με αποστολή την αποβίβαση πρακτόρων και πολεμικού υλικού στην Κάρυστο, εντοπίζει εχθρική νηοπομπή και επιτίθεται χωρίς επιτυχία. Εντοπίζεται όμως και καταδιώκεται από Γερμανικό ανθυποβρυχιακό. Η καταδίωξη άρχισε στην περιοχή έξω από το Γαύριο της Άνδρου στις εξήμιση το απόγευμα. Μετά από τέσσερεις ώρες καταδίωξης και πέντε επιθέσεις, με συνολικά 58 βόμβες βάθους και αφού υπέστη σοβαρότατες βλάβες που δεν του επέτρεπαν να παραμείνει εν καταδύσει, ο Κυβερνήτης διέταξε ανάδυση και «εξόρμηση δια του πυροβόλου». Η άνισος αλλά ηρωική αναμέτρηση καταλήγει στη βύθιση του Υ/Β δια εμβολισμού, την απώλεια 24 και την αιχμαλωσία 28 εκ των μελών του πληρώματος, ενώ οι Αρχικελευστής Νικόλαος Μαρουλάς (ηλεκτρολόγος) και Δίοπος Δημήτριος Παπαδημητρίου (ηλεκτρολόγος) έφτασαν κολυμπώντας στην Εύβοια διαφεύγοντας στην συνέχεια στην Μέση Ανατολή από όπου συνέχισαν τον αγώνα ξανά ως πλήρωμα υποβρυχίων.
Υ/Β ΚΑΤΣΩΝΗΣ (Υ-1).
Στην 7η πολεμική περιπολία του, ευρισκόμενο βόρεια της Σκιάθου στις 14 Σεπτεμβρίου, το ΚΑΤΣΩΝΗΣ με κυβερνήτη τον Αντιπλοίαρχο Βασίλη Λάσκο, περιπολούσε εν επιφανεία κοντά στις ανατολικές ακτές του Πηλίου, περιμένοντας σύμφωνα με τις πληροφορίες που είχε συλλέξει, την διέλευση έμφορτου Γερμανικού μεταγωγικού που ερχόταν από την Θεσσαλονίκη. Είχε ήδη σκοτεινιάσει όταν εντόπισε καπνό στο βάθος του ορίζοντα. Κατευθύνεται προς τα εκεί. Βρισκόμενο σε απόσταση 2.000 μέτρων από τον εχθρικό στόχο, αυτός αιφνίδια εκπέμπει σήμα αναγνώρισης. Κατανοώντας ο Λάσκος ότι πρόκειται περί εχθρικού πολεμικού, δίνει αμέσως διαταγή ταχείας κατάδυσης η οποία εξετελέσθη φέρνοντας το Υ/Β σε περισκοπικό βάθος. Ήταν γερμανική ανθυποβρυχιακή κορβέτα που φθάνοντας πάνω από τον ΚΑΤΣΩΝΗ, πριν αυτός εκδηλώσει επίθεση, εξαπέλυσε τρεις δέσμες βομβών βάθους, με μικρά χρονικά διαστήματα ρίψης αναμεταξύ τους, που εξερράγησαν πλησίον του Υ/Β προκαλώντας σοβαρές βλάβες, ανωμαλίες και διαρροές με παράλληλη κράτηση των μηχανών του. Η αντίδραση του Λάσκου ήταν να διατάξει επείγουσα ανάδυση και εξόρμηση δια του πυροβόλου. Με το άνοιγμα της καθόδου του πυργίσκου βγήκαν στην γέφυρα ο Κυβερνήτης, ο Ανθχος Τρουπάκης, ο Σμρος Λαμπρινούδης, και η ομοχειρία του πυροβόλου. Το πυροβόλο του ΚΑΤΣΩΝΗ άρχισε να βάλλει εναντίον του γερμανικού ανθυποβρυχιακού το οποίο άρχισε να ανταποδίδει τα πυρά με όλα τα βαριά και ελαφρά πολυβόλα που έφερε. Το Υ/Β έβαλε 12 βολές με το πυροβόλο του πετυχαίνοντας να καταστρέψει το πρυμναίο πυροβόλο της κορβέτας, η οποία τότε έστρεψε την πλώρη και πλησίασε ολοταχώς για εμβολισμό, βάλλοντας με όλον τον όγκο του πυρός της με τυφέκια και περίστροφα κατά της γέφυρας και επί των καταστρωμάτων. Ο κυβερνήτης έπεσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος μαζί με την ομοχειρία του πυροβόλου. Το Υ/Β μετά τον εμβολισμό έλαβε μεγάλο θετικό εκκρεμές και βυθίστηκε. Απωλέσθησαν 32 μέλη του πληρώματος ενώ 17 αιχμαλωτίσθηκαν. Τρείς διασωθήκαν κολυμπώντας, ο Ύπαρχος Υπχος Τσουκαλάς ο οποίος βγήκε τελευταίος από το εσωτερικό του υποβρυχίου έχοντας εξασφαλίσει ότι όλοι είχαν βγει, και ο Υποκελευστής Α΄ Τσίγκρος προς την Σκιάθο και Υποκελευστής Α΄ Αντωνίου προς τις ακτές Πηλίου, οι οποίοι διαφεύγοντας στην συνέχεια στην Αλεξάνδρεια, συνέχισαν τον αγώνα και πάλι ως πληρώματα υποβρυχίων.
Δεν είναι όμως δυνατόν να μην μνημονεύσουμε και τους:
Υποπλοίαρχο Νικόλαο Μέρλιν, Ύπαρχο του υποβρυχίου ΓΛΑΥΚΟΣ που ως επιβαίνων του Βρετανικού Υ/Β Perseus για απόκτηση εμπειρίας, ώστε να αναλάβει καθήκοντα Κυβερνήτου, απωλέσθη, όταν αυτό προσέκρουσε σε νάρκη νότια της Κεφαλλονιάς, στις 6 Δεκεμβρίου του 1941 καθώς και τον
Υποπλοίαρχο Νικόλαο Ρουσσέν, Κυβερνήτη του Υ/Β ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ που φονεύθηκε κατά την επιχείρηση ανακατάληψης των πλοίων από τους στασιαστές στην Αλεξάνδρεια στις 23 Απριλίου 1944.
Η αξιοθαύμαστη και ηρωική δράση όλων των Υ/Β μας, που κατά την διάρκεια του Πολέμου εξετέλεσαν 66 επιθετικές περιπολίες, 17 ειδικές αποστολές αποβίβασης ομάδων κομάντο και βύθισαν 11 εμπορικά, 21 ιστιοφόρα, και 3 εχθρικά Πολεμικά, αναγνωρίσθηκε από όλους τους συμμάχους και ιδιαίτερα από το Βρετανικό Ναυαρχείο, το οποίο εκφράστηκε με κολακευτικά σχόλια και αναφορές για την επαγγελματικότητα των πληρωμάτων και την αποτελεσματικότητα τους στις αναληφθείσες αποστολές παρά την παλαιότητα των υποβρυχίων τους.
Οι απωλεσθέντες των Υ/Β μας, όπως και τόσοι άλλοι αγωνιστές του Πολέμου ήταν άνθρωποι απλοί, καθημερινοί που αγαπούσαν την Πατρίδα, την ιστορία της, τα ήθη και τα έθιμα της φυλής. Είχαν οράματα και ιδανικά, γι’ αυτά πολέμησαν και γι’ αυτά θυσιάστηκαν, κάνοντας αξεπέραστες πράξεις. Πολλούς από αυτούς τίμησε το Πολεμικό Ναυτικό, δίνοντας το όνομά τους σε νεότερα πλοία του στόλου μας.
Η υπέρτατη θυσία τους στο βωμό των ιδεών της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας της πατρίδας, στις οποίες γαλουχηθήκαν γενιές Ελλήνων, θα αποτελεί παντοτινά παράδειγμα για όλους εμάς που υπηρετήσαμε αλλά και για αυτούς που ακόμα υπηρετούν στα «μαύρα πλοία», τα αγαπημένα μας Υποβρύχια.
Μαζί όμως με αυτούς τους ηρωικούς νεκρούς, θυμόμαστε και τιμούμε και τους συμπολεμιστές τους. Αυτούς που πολέμησαν μέχρι το τέλος του Πολέμου και επέστρεψαν στην πατρίδα νικητές, κουβαλώντας σωματικά και ψυχικά τραύματα και έφυγαν από την ζωή τον καιρό της ειρήνης.
Επίσης θυμόμαστε και τιμούμε όλους αυτούς που έφυγαν, έχοντας υπηρετήσει στα νεότερα Υ/Β, αυτούς που συνυπηρετήσαμε, αυτούς που μας δίδαξαν ή τους διδάξαμε, αυτούς που ζήσαμε μαζί, μοιραστήκαμε στιγμές, συγγενέψαμε. Αυτούς που έγιναν μέντορες για πολλούς από εμάς, αυτούς που απετέλεσαν παράδειγμα προς μίμηση για όλους εμάς.
Έχουμε δώσει μια υπόσχεση, ότι δεν θα ξεχάσουμε ποτέ και ότι θα τιμούμε πάντα, όλους αυτούς που δημιούργησαν την παράδοση στη Διοίκηση Υ/Β. Μια παράδοση που έχουμε την υποχρέωση να διατηρήσουμε, ευρισκόμενοι είτε σε ενέργεια είτε σε αποστρατεία.
Όλοι αυτοί θα παραμείνουν για πάντα στη μνήμη μας γιατί είναι ένα κομμάτι της ζωής μας.
Αιωνία τους η μνήμη».
Η τελετή έλαβε τέλος με την εκφώνηση των πεσόντων, ακολούθησε κατάθεση στεφάνου από: τον κ. ΥΦΕΘΑ, τον Αρχηγό Ναυτικού, τον Δήμαρχο Παλαιού Φαλήρου, τον ΑΚΑΜ Ηνωμένου Βασιλείου και τον Πρόεδρο του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων.
Ακούστηκε ο Θούριος των Υποβρυχίων που έλεγαν τα πληρώματα σε κάθε απόπλου για Πολεμική Περιπολία και έκλεισε με ενός λεπτού σιγή και ανάκρουση του Εθνικού μας Ύμνου.