ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΥ ΤΡΙΤΩΝ (Υ-5)
           Τελέστηκε την Κυριακή 19 Νοεμβρίου 2023 και ώρα 12:00 στην πόλη της Καρύστου Ευβοίας αρχιερατικό μνημόσυνο και τελετή αποκαλυπτηρίων του ανεγερθέντος το 2021 μνημείου του βυθισθέντος την 16η Νοεμβρίου 1942 υποβρυχίου ΤΡΙΤΩΝ (Υ-5).
           Την τελετή τίμησαν με την παρουσία τους και κατέθεσαν στεφάνι οι:
Δήμαρχος Καρύστου κ. Ελευθέριος Ραβιόλος,
ο Βουλευτής Ευβοίας της Ν.Δ κ. Αθανάσιος Ζεμπίλης,
ο Περιφερειακός Σύμβουλος κ. Αναστάσιος Βελισσαρίου,
ο Διοικητής Υποβρυχίων Πλοίαρχος Χρήστος Αλογάρης Π.Ν ως εκπρόσωπος του Αρχηγού Γενικού Επιτελείου Ναυτικού
και ο Πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων Παναγιώτης Ραδίτσας Π.Ν ε.α.
          Παρευρέθησαν και τίμησαν την τελετή τιμής και μνήμης οι συνάδελφοι μέλη του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων: Ανδρουλιδάκης Γεώργιος, Γιανούτσος Ιωάννης, Γιακουβάκης Χαράλαμπος, Γκόγκας Ελευθέριος, Δέδης Δημήτριος, Δούκας Διονύσιος, Ιωαννίδου Κρίστυ, Καπετάνιος Χρήστος, Καπετάνιος Αθανάσιος, Κουτσομπόλης Χρήστος, Κουρτέσης Σωτήριος, Λεβέντης Γεώργιος, Λαδόπουλος Δημήτριος, Μπακατσιάς Γεώργιος, Μαρουδάς Ιωάννης, Μπαιρλής Ευστράτιος, Παπαδομιχελάκης Αριστείδης, Παπαγεωργίου Θωμάς, Παρασκευόπουλος Ηλίας, Παναγιάρης Βασίλειος, Πρωιμάκης Μιχαήλ, Ραδίτσας Παναγιώτης, Σοφιανός Δημήτριος, Σιαμανδούρας Άγγελος, Σταυράκης Λεονάρδος, Στρούμπας Παναγιώτης, Τάτσης Δημήτριος, Τλάς Παναγιώτης, Τομάζος Κωνσταντίνος, Φαράντος Χαράλαμπος, Χαλκιόπουλος Νικόλαος, Χαραλαμπίδης Ευστράτιος και αρκετοί κάτοικοι της Καρύστου.
          Στον χαιρετισμό του ο Διοικητής Υποβρυχίων Πλοίαρχος Χρήστος Αλογάρης Π.Ν είπε:
«Κύριε Βουλετυά, κύριε Δήμαρχε, κύριε Ναύαρχε Πρόεδρε του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων, Κυρίες και Κύριοι του Δημοτικού Συμβουλίου, Κυρίες και Κύριοι εκπρόσωποι των τοπικών αρχών και υπηρεσιών, Αγαπητοί εν αποστρατεία συνάδελφοι των υποβρυχίων, Κυρίες και κύριοι,
Σήμερα παριστάμεθα εδώ στην Κάρυστο, κατά την 81η επέτειο μνήμης για τη βύθιση του Υ/Β ΤΡΙΤΩΝ, προκειμένου να τιμήσουμε τους Αξιωματικούς, Υπαξιωματικούς και τους Ναύτες του Υ/Β που το ακολούθησαν στο βυθό, κατά τη διάρκεια της τελευταίας του περιπολίας.
Για το Πολεμικό Ναυτικό όμως η σημερινή ημέρα λαμβάνει ιδιαίτερη χροιά, καθώς κατά την παρούσα εκδήλωση θα προβούμε στα αποκαλυπτήρια ενός έργου που τιμά τη θυσία τους για την πατρίδα. Μια αξιέπαινη εκδήλωση που πραγματοποιείται με την συμβολή της Δημοτικής Αρχής του Δήμου Καρύστου και του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων. Εκ μέρους του Πολεμικού Ναυτικού θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά όλους εσάς που συμβάλατε για την πραγματοποίηση της σημερινής τελετής.
Κυρίες και κύριοι, το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου 1940, που σύσσωμη η Ελλάδα είπε ΟΧΙ στον εισβολέα, ο ΤΡΙΤΩΝΑΣ και τα υπόλοιπα 5 Υ/Β μας, με περισσό θάρρος και αποφασιστικότητα ρίχθηκαν στον υπέρ πάντων αγώνα. Η δράση τους ήταν πλούσια και θαυμαστή, όχι μόνο στους Έλληνες και συμμάχους, αλλά και σ’ αυτούς τους ίδιους, τους εχθρούς.
Δυστυχώς όμως 4 απ’ αυτά, μεταξύ των οποίων και ο ΤΡΙΤΩΝΑΣ, βυθίστηκαν ηρωικά μετά από μάχες με τον εχθρό, παίρνοντας μαζί τους για πάντα ‘’στη σιωπή των βυθών’’, 107 Αξιωματικούς, Υπαξιωματικούς και ναύτες. Απολογισμός τραγικός. Απολογισμός ένδοξος.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά το Υ/Β ΤΡΙΤΩΝ, όπως γνωρίζετε βυθίστηκε την 16η Νοεμβρίου 1942 πολύ κοντά στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα, παίρνοντας μαζί στον υγρό τάφο του και 24 μέλη του πληρώματος. Μόλις δύο άνδρες κατάφεραν να διαφύγουν στην Εύβοια και από εκεί στην Αλεξάνδρεια, ενώ 28 επιζώντες μεταξύ των οποίων και ο Κυβερνήτης, κατέληξαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία και επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση.
Ήταν το τρίτο ελληνικό υποβρύχιο που βυθιζόταν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μετά από σκληρή και επίπονη μάχη με τον εχθρό, ακολουθώντας τα Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ και ΓΛΑΥΚΟΣ. Στη συνέχεια δυστυχώς, τα ακολούθησε και το Υ/Β ΚΑΤΣΩΝΗΣ κοντά στη Ν. Σκιάθο.
Κυρίες και Κύριοι,
Η ιστορία του ΤΡΙΤΩΝ είναι σίγουρο, ότι σας είναι πολύ γνωστή. Όμως πιστεύω ακράδαντα ότι κάθε χρόνο πρέπει να επαναλαμβάνεται για να μη ξεχνάμε. Γιατί η μνήμη των ηρώων πρέπει πάντα να διατηρείται ζωντανή. Γιατί λαοί χωρίς ιστορική μνήμη νομοτελειακά οδηγούνται στην εξαφάνιση.
Και οι άνδρες του ΤΡΙΤΩΝ, εδώ σ’ αυτόν τον τόπο έγιναν ήρωες. Εδώ ξεπέρασαν τα ανθρώπινα όρια. Η νίκη γι’ αυτούς ήταν η θέληση. Η θέληση να παλέψουν μέχρι το τέλος. Το τέλος που τους οδήγησε στην αιωνιότητα.
16 Νοεμβρίου 1942. Ας μένει στις ψυχές μας άσβηστη για πάντα η μνήμη της υπέρτατης θυσίας των αγωνιστών του ΤΡΙΤΩΝ στην Εύβοια. Της θυσίας αυτής που τους κατέταξε στους άξιους και αλησμόνητους της Διοικήσεως των Υποβρυχίων, του Πολεμικού Ναυτικού, της Ελλάδος μας».
Στον χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Καρύστου κ. Ελευθέριος Ραβιόλος είπε:
«Σεβαστοί πατέρες της Εκκλησίας μας, αξιότιμε κ. βουλευτή, αξιότιμε κύριε διοικητή υποβρυχίων, αξιότιμε πρόεδρε του Ελληνικού συνδέσμου υποβρυχίων, αξιότιμοι κυρία και κύριε Περιφερειακοί σύμβουλοι, αξιότιμε κ. Βουλευτά, αξιότιμε κ. εκπρόσωπε του ΟΛΝΕ, αξιότιμοι κύριοι αντιδήμαρχοι, πρόεδροι, δημοτικοί και τοπικοί σύμβουλοι αξιότιμοι εκπρόσωποι των σωμάτων ασφαλείας, φίλες και φίλοι,
Με βαθιά συγκίνηση βρισκόμαστε σήμερα εδώ εκπληρώνοντας ένα οφειλόμενο χρέος τιμής
Στις 16 Νοεμβρίου του 1942 το υποβρύχιο Τρίτων Εμβολίστηκε και βυθίστηκε στον Καφηρέα απο γερμανικό ανθυποβρυχιακό πλοίο.
24 άνθρωποι χάθηκαν ηρωικώς μαχόμενοι και υπερασπιζόμενοι την πατρίδα.
Τιμή και Δόξα λοιπόν σε αυτούς που με αυταπάρνηση και αποφασιστικότητα προσέτρεξαν στο κάλεσμα της πατρίδας και εκτέλεσαν μέχρι τέλους την αποστολή τους.
Τιμή και δόξα σε όσους απελευθερώθηκαν από το «εγώ» και θυσιάστηκαν για το «εμείς»
Τιμή και δόξα σε αυτούς που αψηφώντας τον κίνδυνο πολέμησαν με σθένος, ηρωισμό και αυταπάρνηση.
Ως λαός οφείλουμε να τιμάμε και να θυμόμαστε την ιστορία μας , τους αγώνες μας και τους νεκρούς μας .
Έχουμε χρέος να διδάξουμε τις επόμενες γενιές και να κρατήσουμε άσβεστη την μνήμη εκείνων που θυσιάστηκαν και αγωνίστηκαν για την ελευθερία και την πατρίδα.
Το μνημείο αυτό δεν φτιάχτηκε για να χαραχτούν πάνω του απλά τα ονόματα όσων χάθηκαν , φτιάχτηκε για να χαράξουμε τα ονόματα βαθιά στην μνήμη μας , την καρδιά μας και την ιστορία του τόπου μας.
Αυτούς που με πράξεις έδειξαν την ανδρεία τους, με πράξεις οφείλουμε να τους τιμούμε.
Έχουμε, λοιπόν, ιερό καθήκον και ύψιστη υποχρέωση να συνεχίσουμε εμπράκτως να αγωνιζόμαστε για ένα καλύτερο αύριο και για μια πατρίδα ελεύθερη .
Αποκαλύπτουμε λοιπόν σήμερα , με υπερηφάνεια, συγκίνηση και αγάπη για την πατρίδα, το μνημείο των ηρώων που αγωνίσθηκαν με το Υποβρύχιο Τρίτων και χάθηκαν στα νερά του Καφηρέα .
Δίνουμε εδώ μαζί υπόσχεση ότι θα διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού το μνημείο αυτό και ότι θα φροντίσουμε η ιστορία του και η μνήμη των ποσόντων να ταξιδέψει από γενιά σε γενιά του τόπου μας.
Κλείνοντας θέλω να σας πω ότι θέτω ως χρέος , πρώτο δικό μου και έπειτα όλων μας, να αποδίδουμε τιμή σε όλους όσουν πρόσφεραν , αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για τον τόπο μας.
Γιατί όπως λέει και ο ποιητής μας Κωστής Παλαμάς :
“Χρωστάμε σ’ όσους ήρθαν, πέρασαν, θα’ ρθούν, θα περάσουν.
Κριτές θα μας δικάσουν οι αγέννητοι, οι νεκροί”
Με σεβασμό στους πεσόντες και αποκαλύπτοντας το μνημείο αυτό εκπληρώνουμε, σήμερα, το Εθνικό , πατριωτικό και ηθικό μας χρέος, απέναντί τους.
Ευχαριστούμε θερμά το Yπουργείο Εθνικής Άμυνας και το Πολεμικό Ναυτικό που διέθεσε τις τορπίλες.
Ευχαριστούμε θερμά τον πρόεδρο Παναγιώτη Ραδίτσα εν αποστρατεία Αντιναύαρχο Π.Ν και τα μέλη του Διοικητικού συμβουλίου του συνδέσμου Υποβρυχίων για την αγαστή συνεργασία καθώς και την μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού
Αλλά και ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όσους συμπολίτες μας συνέβαλλαν για την κατασκευή και ολοκλήρωση του μνημείου.
Σας ευχαριστώ πολύ για την παρουσία σας».
Στον χαιρετισμό του ο Πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων Αντιναύαρχος Παναγιώτης Ραδίτσας Π.Ν ε.α αναφέρθηκε λεπτομερώς στα ιστορικά γεγονότα βύθισης του Υποβρυχίου λέγοντας:
«Κύριε Βουλευτά, κύριε Δήμαρχε, κύριε Δοικητά Υποβρυχίων, κύριοι Κυβερνήτες και πληρώματα των υποβρυχίων μας, αγαπητά μέλη του Συνδέσμου μας Κυρίες και Κύριοι.
Στις 16 Νοεμβρίου 1942 λίγα μίλια βορειότερα από εδώ, στην έξοδο του στενού του Καφηρέα βυθίστηκε το υποβρύχιο ΤΡΙΤΩΝ Υ-5. Σήμερα 81 χρόνια μετά βρισκόμαστε μπροστά στο μνημείο για τους ηρωικούς νεκρούς του υποβρυχίου ΤΡΙΤΩΝ Υ-5 που επιτέλους κατασκευάστηκε και θα είναι εδώ για να θυμίζει την θυσία τους στον βωμό της πατρίδας και της ελευθερίας. Είναι μια σημαντική μέρα για την πόλη της Καρύστου αλλά και για όλους τους όσους υπηρέτησαν στα υποβρύχια. Η διατήρηση της ιστορικής μνήμης και η διαχρονική απόδοση τιμών στους συναδέλφους μας, που έδωσαν την ζωή τους για την πατρίδα, είναι ένας από τους σκοπούς του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων. Για αυτό το λόγο και η δημιουργία αυτού του μνημείου ήταν για πολλά χρόνια ένας από τους στόχους μας. Η κατασκευή του τα αποκαλυπτήριά του, ολοκληρώνουν το όραμα του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων για την ύπαρξη μνημείων για τους απωλεσθέντες καθενός εκ των υποβρυχίων μας που βυθίστηκαν εν δράσει κατά τον Β΄Π.Π. μαζί με τα μνημεία του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3 στους Οθωνούς και του Υ/Β ΚΑΤΣΩΝΗΣ Υ-1 στην Σκιάθο.
Κύριε Δήμαρχε, εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου και των μελών του Συνδέσμου μας, σας ευχαριστώ για την αποδοχή της πρότασής μας για κατασκευή αυτού του μνημείου στην πόλη σας και την υλοποίησή της, έστω και με καθυστέρηση πολλών ετών. Ελπίζω και εύχομαι η τοπική κοινωνία και η εκάστοτε δημοτική αρχή να το αγκαλιάσει και να καθιερώσει την τέλεση μνημοσύνου ετησίως και πάντα με την συνδρομή και την παρουσία μας.
Ποιο ήταν όμως το Υ/Β ΤΡΙΤΩΝ και ποια η ιστορία του;
Το υποβρύχιο Τρίτων (Υ-5) υπήρξε ένα από τα έξι υποβρύχια του Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Παραγγέλθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση στη Γαλλία το 1927 μαζί με άλλα τρία όμοιου τύπου υποβρύχια, τα ΠΡΩΤΕΥΣ, ΝΗΡΕΥΣ και ΓΛΑΥΚΟΣ. Ναυπηγήθηκε μεταξύ 1927–1930 στα ναυπηγεία της Ναντ, καθελκύστηκε στις 4 Απριλίου 1928, παραλήφθηκε από το τότε Βασιλικό Ναυτικό την 1 Δεκεμβρίου 1930 με τον κωδικό “Y- 5”.
Με την έναρξη του πολέμου το 1940, είχε ήδη συμπληρώσει το επιχειρησιακό όριο ζωής του, αυτό των 10 ετών. Μία φράση του αειμνήστου Ναυάρχου Σακελλαρίου, Αρχηγού Στόλου στη περίοδο του πολέμου αποδίδει καλύτερα από κάθε άλλο σχολιασμό την κατάσταση των υποβρυχίων μας τότε: Είχε πει ο Ναύαρχος «…μόνο από το Ελληνικό Ναυτικό και από τα άξια πληρώματα τους μπορούσαν να διατηρηθούν στην ενέργεια και να δράσουν, ενώ σε οποιοδήποτε άλλο κράτος θα ήταν εκτός υπηρεσίας…».
Η παλαιότητα λοιπόν του Υ/Β ΤΡΙΤΩΝ και τα όποια προβλήματά του δεν στάθηκαν εμπόδιο στο να αναλάβει άμεσα δράση. Εξετέλεσε 15 πολεμικές περιπολίες και αποστολές. Έξη στην Αδριατική με αποστολή την βύθιση Ιταλικών μεταγωγικών και εννέα στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και το Αιγαίο με αποστολή την βύθιση κάθε εχθρικού πλοίου που θα εντόπιζε καθώς και την μεταφορά πρακτόρων και πολεμικού υλικού στην κατεχόμενη Ελλάδα.
Στην έκτη περιπολία του στην Αδριατική στις 23ης Μαρτίου του ’41 το ΤΡΙΤΩΝ εντόπισε εχθρική νηοπομπή και εξαπέλυσε 4 τορπίλες από απόσταση 750 μ. κατά του προ πλέοντος πλοίου της νηοπομπής. Μία από τις τορπίλες βρήκε τον στόχο της ο οποίος ήταν το οπλιταγωγό CARNIA, το οποίο και βυθίστηκε λίγο αργότερα. Ακολούθησε άκαρπη καταδίωξη του ΤΡΙΤΩΝ από ένα εκ των Ιταλικών συνοδών, το οποίο έριξε εναντίων του συνολικά 17 βόμβες βάθους.
Μετά την συνθηκολόγηση της Ελλάδος, και την απόφαση για αποδημία του συνόλου του Ελληνικού Στόλου, το ΤΡΙΤΩΝ απέπλευσε από τον ναύσταθμο Σαλαμίνος στις 17 Απριλίου 1941, μαζί με το Υ/Β ΝΗΡΕΥΣ, και μέσω Κρήτης κατέπλευσε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου η οποία και αποτέλεσε αρχικά τη βάση των περαιτέρω επιχειρήσεων του ελληνικού στόλου. Στις επόμενες εννέα πολεμικές περιπολίες μετέφερε πλήθος πρακτόρων και πολεμικού υλικού σε διάφορα σημεία της Ελλάδας και βύθισε τρία μικρά εμπορικά πλοία που μετέφεραν εφόδια για τις ανάγκες των γερμανικών δυνάμεων κατοχής.
Η 15η πολεμική περιπολία του έμελλε να είναι και η τελευταία. Αξίζει λοιπόν να εστιαστούμε σε αυτήν για να κατανοήσουμε το ψυχικό σθένος, την αυταπάρνηση και τον ηρωισμό του πληρώματος του υποβρυχίου.
Στις 10 Νοεμβρίου1942 και με Κυβερνήτη τον Υποπλοίαρχο Ε. Κοντογιάννη, το ΤΡΙΤΩΝ απέπλευσε από το Πορτ Σάιντ. Αποστολή του ήταν η αποβίβαση ομάδας Ελλήνων πρακτόρων και 340 κιλών πολεμικού υλικού και εφοδίων σε κατάλληλη ακτή της Εύβοιας κοντά στην Κάρυστο και έπειτα την εκτέλεση πολεμικής περιπολίας στο κεντρικό Αιγαίο.
Στις 16 Νοεμβρίουτο ΤΡΙΤΩΝ έφτασε νότια του στενού του Καφηρέα. Η τρικυμιώδης θάλασσα δεν επέτρεπε την ασφαλή αποβίβαση των Ελλήνων πρακτόρων και έτσι ο Κυβερνήτης αποφάσισε να την καθυστερήσει μέχρι να καλυτερεύσει ο καιρός. Κατά τις τέσσερεις το απόγευμα ευρισκόμενο σε περισκοπικό βάθος, εντόπισε ένα υδροπλάνο να περιπολεί στην περιοχή και έλαβε βάθος 30 μέτρων. Μετά από είκοσι λεπτά ανέβηκε πάλι σε περισκοπικό βάθος. Ο Κυβερνήτης στην περισκοπική παρατήρηση εντοπίζει δύο εμπορικά και τρία πολεμικά πλοία (ένα αντιτορπιλικό και δύο ανθυποβρυχιακά) κοντά στην Άνδρο κατευθυνόμενα βόρεια αποφάσισε να επιτεθεί. Στις 16:30 και από απόσταση 5.500 μ. το ΤΡΙΤΩΝ εξαπέλυσε μια τορπίλη κατά του ουραγού πλοίου η οποία όμως δεν βρήκε τον στόχο της.
Η εχθρική νηοπομπή συνέχισε τον πλου της προς βορρά αλλά το ανθυποβρυχιακό UJ-2102, το οποίο είχε ήδη εντοπίσει το ΤΡΙΤΩΝ από τις τέσσερεις και είκοσι, παρέμεινε στην περιοχή. Το UJ-2102 ξεκίνησε την πρώτη του επίθεση κατά του υποβρυχίου στις πέντε παρά είκοσι με 13 βόμβες βάθους ρυθμισμένες για βάθη 70-125 μ. Στις πέντε πραγματοποίησε δεύτερη επίθεση με 11 βόμβες βάθους. Και οι δύο αυτές επιθέσεις εν κατάφεραν να προκαλέσουν καμία σημαντική βλάβη στο υποβρύχιο το οποίο συνέχισε να πλέει βόρεια με σκοπό να εξέλθει από το στενό του Καφηρέα. Μετά την δεύτερη επίθεση η ανθυποβρυχιακή συσκευή του UJ-2102 παρουσίασε βλάβη με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να εντοπίσει το υποβρύχιο. Δυόμισι περίπου ώρες αργότερα μετά την πρώτη επίθεση, στις 19:35, η βλάβη της ανθυποβρυχιακής συσκευής διορθώθηκε με αποτέλεσμα το γερμανικό πλοίο, να εντοπίσει και πάλι το ΤΡΙΤΩΝ σε απόσταση τριών χιλιομέτρων και να κατευθυνθεί προς αυτό ακολουθώντας πορεία ζιγκ-ζαγκ, καταφέρνοντας να αποφύγει με τον τρόπο αυτό μια ακόμα τορπίλη που εξαπέλυσε εναντίον του το υποβρύχιο. Αμέσως μετά στις οκτώ και πέντε ακολούθησε η τρίτη επίθεση με 13 βόμβες βάθους οι οποίες πέφτοντας εγγύτερα κατάφεραν να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές στο ΤΡΙΤΩΝ. Χάλασε η γυροπυξίδα, έσβησαν όλα τα φώτα στο υποβρύχιο, αχρηστεύθηκαν τα υδρόφωνα και σημειώθηκε διαρροή στις εξωτερικές δεξαμενές πετρελαίου. Το υποβρύχιο είχε δεχτεί γερό χτύπημα, όμως τίποτα δεν είχε τελειώσει. Οι άνδρες του ΤΡΙΤΩΝ έφτιαξαν την γυροπυξίδα, αποκατέστησαν τον φωτισμό στο υποβρύχιο αλλά δεν ήταν δυνατόν να επισκευαστούν τα υδρόφωνα. Έτσι το υποβρύχιο χωρίς υδρόφωνα και χωρίς για αυτό το λόγο να γνωρίζει την θέση του διώκτη του συνέχισε την προσπάθεια να διαφύγει. Η προσπάθεια του αυτή όμως έπεφτε στο κενό γιατί η θέση προδίδονταν από τις κηλίδες πετρελαίου που αναδύονταν στην επιφάνεια, από τα ρήγματα που είχαν προκληθεί από τις βόμβες βάθους στις εξωτερικές δεξαμενές καυσίμων του υποβρυχίου. Στις οκτώ και μισή το ανθυποβρυχιακό ξεκίνησε την τέταρτη επίθεση του ρίχνοντας άλλες 12 βόμβες βάθους, σχεδόν πάνω από το υποβρύχιο, οι οποίες του προκάλεσαν νέες σοβαρές και καίριες ζημιές, με αποτέλεσμα να μην έχει πλέον δυνατότητα χειρισμού. Ανάμεσα σε άλλα αχρηστεύθηκαν τα πρυμναία πηδάλια βάθους και το πηδάλιο διευθύνσεως, τα βαθύμετρα, οι αντλίες, αχρηστεύθηκε η γυροσκοπική πυξίδα και χαλάρωσαν οι σφιγκτήρες των καθόδων. Στις 21:00 το ΤΡΙΤΩΝ ανέρχεται σε περισκοπικό βάθος με σκοπό να προσανατολισθεί. Τη στιγμή αυτή εντοπίζει το ανθυποβρυχιακό σε απόσταση 400 μέτρων και ο Κυβερνήτης διατάσσει βολή τορπίλης. Το γερμανικό πλοίο την αντιλαμβάνεται και χειρίζοντας κατάλληλα την αποφεύγει κατευθυνόμενο προς το ΤΡΙΤΩΝ. Το υποβρύχιο καταδύθηκε τότε και πάλι σε βάθος 30 μέτρων όπου δέχτηκε μια ακόμα επίθεση την πέμπτη, με 9 βόμβες βάθους. Από την επίθεση αυτή αχρηστεύθηκε ο δεξιός κινητήρας του υποβρυχίου, κατέπεσε ο άξονας της αριστερής μηχανής, έσπασαν οι κοχλίες στήριξης των μηχανών, σφηνώθηκαν τα πρυμναία πηδάλια βάθους και άρχισε να εκλύεται χλώριο από τις βρεγμένες από τις συνεχείς διαρροές συστοιχίες και τελικά έπαψε να έχει δυνατότητα πρόωσης.
Φανταστείτε, 58 βόμβες βάθους συνολικά, πεντέμισι ώρες υπό συνεχή καταδίωξη με πολλαπλές και σοβαρές βλάβες στο υλικό όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω. Για τον Κυβερνήτη του ΤΡΙΤΩΝ στη δυσμενή αυτή θέση υπήρχαν δυο επιλογές: Να αναδυθεί και να παραδοθεί αμαχητί ή να αναδυθεί και να πολεμήσει. Προτίμησε τη δεύτερη. Είναι θαυμαστό το τι, θάρρος, αυταπάρνηση, και ψυχικά αποθέματα υπήρχαν σε αυτούς τους ανθρώπους.
Έτσι στις δέκα το βράδυ, πεντέμισι εφιαλτικές ώρες μετά την πρώτη επίθεση, ο Κυβερνήτης του ΤΡΙΤΩΝ, Υποπλοίαρχος Ε. Κοντογιάννης, διέταξε ανάδυση και «εξόρμηση δια πυροβόλου» κατά του ανθυποβρυχιακού. Φτάνοντας στην επιφάνεια άνοιξε την καταπακτή του πυργίσκου και βγήκε ο ίδιος πρώτος με το περίστροφο στο χέρι. Με το άνοιγμα της καταπακτής όμως άρχισε να μπαίνει νερό από την ανοικτή κάθοδο και προς στιγμή οι άντρες που ακολουθούσαν έκλεισαν το πώμα της καθόδου.
Ο Κυβερνήτης, μόνος έξω από το σκάφος, άδειασε το περίστροφο του πυροβολώντας κατά του γερμανικού πλοίου που πλησίαζε με ταχύτητα και προσπάθησε να φθάσει στο πυροβόλο των 10 εκ. για να ρίξει και με αυτό. Το ανθυποβρυχιακό σάρωσε το ΤΡΙΤΩΝ με τα πυροβόλα και τα πολυβόλα του, εμβολίζοντας το ταυτόχρονα από τη δεξιά του πλευρά. Ο Κυβερνήτης από τον κλονισμό έπεσε στη θάλασσα, ενώ η ομοχειρία του πυροβόλου, η οποία είχε εν τω μεταξύ εξέλθει στο κατάστρωμα, άνοιξε πυρ με το πυροβόλο και τα πολυβόλα του υποβρυχίου ενάντια στο γερμανικό πλοίο. Κάνοντας ανάποδα το γερμανικό, η απόσταση ανάμεσα στα δυο σκάφη αυξήθηκε στα 40 με 80 μέτρα ενώ ταυτόχρονα έβαλε με όλα τα όπλα του κατά του ΤΡΙΤΩΝΑ. Ο πυργίσκος του υποβρυχίου ήταν διάτρητος και φλεγόταν. Στις δέκα και τέταρτο το γερμανικό πλοίο βάλλοντας συνεχώς με όλα του τα όπλα κατευθύνθηκε και πάλι με μεγάλη ταχύτητα προς το υποβρύχιο, εμβολίζοντάς το για μια ακόμα φορά. Μετά αυτόν τον εμβολισμό και την μεγάλη διαρροή στο εσωτερικό του, άρχισε η εγκατάλειψη του υποβρυχίου. Από τους επιζώντες του πληρώματος 30 παραδόθηκαν ή συλλέχθηκαν τραυματισμένοι, συμπεριλαμβανομένου και του Κυβερνήτου Υποπλοίαρχου Κοντογιάννη. Όλα τα μέλη της ομοχειρίας του πυροβόλου και των πολυβόλων σκοτώθηκαν, μαζί τους και ο Ύπαρχος του ΤΡΙΤΩΝ, υποπλοίαρχος Αντώνιος Δανιόλος. Ο Ανθυποπλοίαρχος Χρήστος Σολιώτης, ο οποίος είχε παραμείνει τελευταίος στο εσωτερικό του υποβρύχιου, αφού άνοιξε όλα τα εξαεριστικά των θαλασσερμάτων για να βυθιστεί γρηγορότερα για να μην πέσει στα χέρια του εχθρού, πήδηξε στη θάλασσα με πρόθεση να κολυμπήσει και να διαφύγει την σύλληψη. Κολυμπώντας συνάντησε πρώτα τον Δίοπο Κυβέλο που τραυματισμένος πάλευε με τα κύματα χωρίς σωσίβιο και του έδωσε το δικό, του ενώ λίγο πιο πέρα συνάντησε τον Υποκελευστή Δ. Κακανδρή που είχε χάσει κατά τη διάρκεια της μάχης το ένα του πόδι και παρέμενε με δυσκολία στην επιφάνεια. Αποφάσισε να παραμείνει κοντά του και τον βοήθησε να παραμείνει στην επιφάνεια μέχρι να συλλεχθούν από λέμβο του γερμανικού ανθυποβρυχιακού. Προτίμησε δηλαδή να αιχμαλωτισθεί για να τον σώσει παρά να τον αφήσει και να διαφύγει κολυμπώντας. Στις δέκα και μισή το ΤΡΙΤΩΝ, έχοντας πάρει μεγάλη κλίση από τη συνεχή εισροή υδάτων, βυθίστηκε παίρνοντας μαζί του τις σωρούς των 24 νεκρών του, μεταξύ των οποίων τρεις από τους Έλληνες κομάντο και οι δύο Βρετανοί σύνδεσμοι. Το γερμανικό πλοίο κατέβασε βάρκες για περισυλλογή των ναυαγών. Είκοσι οκτώ μέλη του πληρώματος και δύο από την ομάδα κομμάντο συνελήφθησαν και ως αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο ναυτικών αιχμαλώτων «MARLANG», κοντά στη Βρέμη, όπου και παρέμειναν μέχρι την απελευθέρωση τους από τον συμμαχικό στρατό στις 28 Απριλίου 1945.
Δύο μόνο από το πλήρωμά του, ο Αρχικελευστής ηλεκτρολόγος Νικόλαος Μαρουλάς και ο Δίοπος ηλεκτρολόγος Δημήτριος Παπαδημητρίου διέφυγαν κολυμπώντας προς την Εύβοια όπου βρήκαν καταφύγιο στο χωριό Θυμιανή διαφεύγοντας στη συνέχεια προς τη Μέση Ανατολή, απ’ όπου συνέχισαν τον αγώνα και πάλι ως πλήρωμα των υποβρυχίων μας.
Λίγο πριν να χαθεί κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας το λαβωμένο υποβρύχιο, ένας Γερμανός ναύτης από μια βάρκα που είχε κατεβάσει το ανθυποβρυχιακό για περισυλλογή των ναυαγών, αφαίρεσε την Ελληνική σημαία που κυμάτιζε ακόμα περήφανα στον ιστό του αν και χτυπημένη από πάμπολλες σφαίρες και την παρέδωσε στον Κυβερνήτη του, Υποπλοίαρχο Κλέϊνερ.
Τριάντα χρόνια αργότερα από την βύθισή του, στις 20 Σεπτεμβρίου 1972, κατά την τελετή παραλαβής του νέου μας υποβρυχίου ΤΡΙΤΩΝ S 112, (το οποίο είναι ακόμα σε ενεργό υπηρεσία), στο Κίελο της τότε Δυτικής Γερμανίας, εμφανίστηκε ένας ηλικιωμένος κύριος, στάθηκε προσοχή μπροστά στον πρώτο Κυβερνήτη του νέου υποβρυχίου μας, Πλωτάρχη (τότε) Ιωάννη Μανιάτη και του είπε: «Αυτή η σημαία σας ανήκει. Ήταν του δικού σας υποβρυχίου του 2ου ΠΠ με το ίδιο όνομα» και του παρέδωσε την σημαία που είχε αφαιρεθεί από το βυθιζόμενο υποβρύχιο. Αυτή η Σημαία αποτελεί ιερό κειμήλιο για όλους τους υποβρύχιους και φυλάσσεται από τότε στο γραφείο του Διοικητού Υποβρυχίων.
Αυτή είναι η ιστορία του υποβρυχίου ΤΡΙΤΩΝ Υ-5 και αυτό ήταν το τέλος των 24 μελών του ηρωικού του πληρώματος. Για αυτούς έγινε αυτό το μνημείο για απόδοση της τιμής και του σεβασμού που τους ανήκει και τους αξίζει. Ήταν άνθρωποι απλοί, καθημερινοί, που αγαπούσαν την Πατρίδα, την ιστορία της, τα ήθη και τα έθιμα της φυλής μας. Έπραξαν το καθήκον τους, πιστοί στον όρκο που έδωσαν, υπερασπιζόμενοι αξίες και ιδανικά και έδωσαν στην πατρίδα, το πολυτιμότερο δώρο του θεού προς τον άνθρωπο, την ζωή τους. Πράξη σαν αυτή, να πεθάνεις δηλαδή για την πατρίδα, χωρίς στιγμή να σκεφτείς, τι χάνεις ή τι αφήνεις πίσω σου, είναι πράξη ηρωισμού. Τα ονόματά τους αποτυπώθηκαν σε κάποιες από τις πάμπολλες χρυσές σελίδες της ιστορίας της Ελλάδος και του Πολεμικού μας Ναυτικού. Χαράχθηκαν στο λιτό αυτό μνημείο. Δεν θα πρέπει όμως να τους θυμόμαστε ευκαιριακά, αλλά θα πρέπει να τους θυμόμαστε και κυρίως να τους τιμούμε πάντα, γιατί χάρη σ΄ αυτούς, αλλά και σε άλλους σαν αυτούς, σήμερα υπάρχουμε και ζούμε ελεύθεροι.
Κυρίες και Κύριοι,
Η ελευθερία απαιτεί θυσίες. Η υπέρτατη θυσία των ανδρών αυτών στον βωμό της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας της πατρίδας, θα αποτελεί παντοτινά παράδειγμα για όλους μας.
Αιωνία τους η μνήμη».
Ακολούθησε η αποκάλυψη του μνημείου από τους: Δήμαρχο και Διοικητή Υποβρυχίων, και προσκλητήριο απολεσθέντων του πληρώματος του Υποβρυχίου από τον Αντιπλοίαρχο Δημήτριο Δέδη Π.Ν ε.α, ανάκρουση του Θούριου των Υποβρυχίων του άσματος που έλεγαν τα πληρώματα σε κάθε τους απόπλου για πολεμική περιπολία, ακολούθησε ενός λεπτού σιγή και η τελετή έκλεισε με ανάκρουση του Εθνικού μας Ύμνου από την μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού και η απαγγελία του από το υπάρχον τμήμα απόδοσης τιμών και τους παρευρισκόμενους.
Αιχμαλωτίστηκαν 30 άνδρες, μεταξύ των οποίων και ο Κυβερνήτης Υποπλοίαρχος Επαμεινώνδας Κοντογιάννης, Χρήστος Σολιώτης Ανθυποπλοίαρχος, Ιωάννης Κατσοπρίνης Αρχικελευστής μηχανικός, Ιωάννης Γκότσης Αρχικελευστής μηχανικός, Μιχαήλ Δασκαλάκης Αρχικελευστής μηχανικός, Ελευθέριος Κατσανεβάκης Αρχικελευστής τορπιλητής, Σπυρίδων Λαπατάς Κελευστής μηχανικός, Στυλιανός Γρυλλάκης Κελευστής τηλεγραφητής, Σπυρίδων Πατσουλίνης Κελευστής ηλεκτρολόγος, Νικόλαος Βαθής Κελευστής μηχανικός, Παναγιώτης Αθανασίου Υποκελευστής Α΄ τορπιλητής, Χαράλαμπος Μεσολωράς Υποκελευστής Α΄ ηλεκτρολόγος, Μιχαήλ Ορτζόγλου Υποκελευστής Α΄ σηματωρός, Νικόλαος Καλίτσης Υποκελευστής Α΄ τορπιλιτής, Παναγιώτης Κοκοράκης Υποκελευστής Β΄ αρμενιστής, Ηλίας Μελές Υποκελευστής Β΄ τορπιλιτής, Αναστάσιος Ευσταθίου Υποκελευστής Β΄ μηχανικός, Κωνσταντίνος Πατσαούρας Υποκελευστής Β΄ εσχαρεύς, Πέτρος Τσίγχας Υποκελευστής Β΄ ηλεκτρολόγος, Γεώργιος Μπουρμπάκης Υποκελευστής Β΄ ηλεκτρολόγος, Παναγιώτης Μπούρλος Υποκελευστής Β΄ τηλεγραφητής, Δημήτριος Περαθουράκης Υποκελευστής Β΄ μηχανικός, Νικόλαος Παλαιολούγκας Υποκελευστής Β΄ ηλεκτρολόγος, Χριστ. Βακούλας Υποκελευστής Β΄ μηχανικός, Ιωάννης Φουντουλάκης Υποκελευστής Β΄ ηλεκτρολόγος, Νικόλαος Φράγκου Υποκελευστής Β΄ σηματωρός, Ευάγγελος Κολίτσας Υποκελευστής Β΄ τηλεγραφητής, Γεώγιος Κοσμίδης Ναύτης ηλεκρολόγος, ενώ δύο Υπαξιωματικοί, ο Αρχικελευστής Ν. Μαρουλάς και ο Δίοπος Α. Παπαδημητρίου διέφυγαν κολυμπώντας στην Εύβοια.
Φωτογραφίες και Βίντεο στα  παρακάτω link  :