Με μια σεμνή και λιτή τελετή έγιναν την Κυριακή 14 Ιουνίου 2015 τα αποκαλυπτήρια του μνημείου του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ (Υ-3) που βυθίστηκε αύτανδρο από Ιταλικό τορπιλοβόλο ανοιχτά της νήσου Οθωνοί (Ορθωνός, η αρχαία του ονομασία) την 29η Δεκεμβρίου 1940.
Η δοξολογία υπέρ των 48 ηρωικών νεκρών, μελών του πληρώματος του υποβρυχίου και το τελετουργικό της εκδήλωσης, έγιναν στον Ιερό Ναό Αγίας Τριάδας του μικρού νησιού, παρουσία εκκλησιαστικών – πολιτειακών – πολιτικών και στρατιωτικών αρχών καθώς και πλήθους κόσμου, πρωτοστατούντος του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Κερκύρας – Παξών και Διαποντίων νήσων κ. Νεκταρίου.
Ακολούθησε ομιλία του Διοικητή Υποβρυχίων και εκπροσώπου του Αρχηγού Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, Πλοιάρχου Βασιλείου Κάτσικα Π.Ν ο οποίος αναφέρθηκε περιληπτικά στις περιπολίες και στα γεγονότα στα οποία έλαβε μέρος το υποβρύχιο ΠΡΩΤΕΥΣ (Υ-3) την περίοδο του πολέμου λέγοντας:
«Σεβασμιότατε Πατέρα, Δέσποτα, Μητροπολίτα Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων νήσων,
Σεβασμιότατε Αρχιεπίσκοπε Καθολικών Κερκύρας Κεφαλληνίας και Ζακύνθου,
Κύριε Βουλευτά,
Κυρία Αντιπεριφεριάρχη,
Κύριε Δήμαρχε,
Κύριε Αντιδήμαρχε
Κύριε πρόεδρε του δημοτικού διαμερίσματος Οθωνών
Κύριοι εκπρόσωποι των Στρατιωτικών, Δικαστικών και ακαδημαϊκών αρχών Κερκύρας,
Κυρίες και Κύριοι καλημέρα σας,
Εκ μέρους του Πολεμικού Ναυτικού θα ήθελα να ευχαριστήσω τη Δημοτική Αρχή και όλους όσους συνέβαλλαν τόσο στην ανέγερση του μνημείου όσο και στην σημερινή σημαντική και αξιέπαινη εκδήλωση.
Είμαστε στους Οθωνούς για να τιμήσουμε τους 48 νεκρούς του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3 που βυθίστηκε αύτανδρο στις 29 Δεκεμβρίου 1940, εδώ σε αυτά τα νερά.
Η ημέρα το επιβάλει να αναφερθούμε στο Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ και στην καρδιά του που είναι το πλήρωμά του. Επιτρέψτε μου να σας θυμίσω με λίγα λόγια τις κορυφαίες στιγμές της δράσης του Υ/Β, αυτές που μοιραία συνδέονται με τον τελευταίο του Κυβερνήτη, τον επ’ ανδραγαθία Αντιπλοίαρχο Μιχαήλ Χατζηκωνσταντή, τους Αξιωματικούς, Υπαξιωματικούς και Ναυτοδιόπους του. Δεν ξέρω αν το να γράψεις χρυσές σελίδες δόξας προσφέροντας στην πατρίδα σου είναι συνειδητή επιλογή ή παιχνίδι της μοίρας. Διαβάζοντας προσεκτικά την λαμπρή δράση των Υ/Β μας στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο τολμώ να πω ότι το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ και τον Κυβερνήτή του Χατζηκωνσταντή τους είχε δεμένους η ίδια μοίρα.
Μετά την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, στις 30 Οκτωβρίου 1940, τις απογευματινές ώρες, το Υ/Β με Κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Μιχαήλ Χατζηκωνσταντή αποπλέει από το Ναύσταθμο Σαλαμίνας, για να αναλάβει περιπολία στις προσβάσεις του Πατραϊκού κόλπου. Αποστολή των υποβρυχίων ήταν ο έλεγχος της εισόδου του Πατραϊκού κόλπου και ο εντοπισμός και απόκρουση πιθανής ιταλικής αποβατικής ενέργειας.
Καθόλη τη διάρκεια της πρώτης περιπολίας του, το Υ/Β κινήθηκε στο Ιόνιο πέλαγος, ανατολικά των προσβάσεων του Πατραϊκού και πλησίον των Παξών υπό πολύ δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Αυτή είναι και η αιτία βλάβης στα Πρωραία πηδάλια βάθους. Παρά την επισκευή της μετά από ηρωικές προσπάθειες του πληρώματος, επιστρέφει στο Ναύσταθμο μετά από διαταγή του Αρχηγού Στόλου.
Μετά τις πρώτες περιπολίες στην περιοχή των προσβάσεων του Πατραϊκού αποφασίστηκε οι περιπολίες των ελληνικών υποβρυχίων από αμυντικές να γίνουν επιθετικές. Οι τομείς περιπολίας για τα Υ/Β κάλυπταν το στενό του Οτράντο με έμφαση στις προσβάσεις των λιμένων της Αυλώνας και του Δυρραχίου που αποτελούσαν λιμένες προορισμού των Ιταλικών μεταγωγικών.
Το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ απέπλευσε από το Ναύσταθμο το απόγευμα στις 15 Νοεμβρίου για τη δεύτερή του περιπολία. Είχε εντολή να περιπολήσει στη νότια Αδριατική. Το Υ/Β εξαντλεί κάθε δυνατότητα για εμπλοκή με τον εχθρό. Μάταια όμως δεν εντόπισε ουδεμία εχθρική μονάδα, οπότε και επανέπλευσε στις 24 Νοεμβρίου στο Ναύσταθμο Σαλαμίνος.
Το απόγευμα της στις 26 Δεκεμβρίου 1940, απέπλευσε από τον Ναύσταθμο για την τρίτη περιπολία του. Έλαβε αποστολή να εκτελέσει πολεμική περιπολία στο στενό του ΟΤΡΑΝΤΟ και ειδικότερα στην περιοχή πριν την Αυλώνα, με προγραμματισμένη επιστροφή στη Βάση του την 8 Ιανουαρίου 1941.
Στις 10 το πρωί στις 29 Δεκεμβρίου 40 το Ελληνικό ατμόπλοιο ΙΩΝΙΑ, υπέκλεψε σήμα SΟS, ακολουθούμενου από το σήμα κινδύνου λόγω επιθέσεως από Υ/Β. Και τα δύο σήματα αυτά προέρχονταν από το Ιταλικό ατμόπλοιο SARDEGNA σε στίγμα που βρισκόταν στην είσοδο του κόλπου Αυλώνας. Στην περιοχή του στίγματος δρούσε το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ και όσοι γνώριζαν τον τομέα του, στο άκουσμα αυτής της είδησης, πανηγύριζαν για την επιτυχία του αυτή. Η ευφορία αυτή στο προσωπικό του Ναυτικού αλλά και στην Ελληνική κοινή γνώμη κρατούσε μέρες, αλλά το Υ/Β για όλο το παραπάνω χρονικό διάστημα δεν έδινε σημεία ζωής.
Στους γνωρίζοντες τις διαδικασίες των Υ/Β, η ανησυχία για την τύχη του μεγάλωνε, επειδή για μέρες ακόμη, το Υ/Β εξακολουθούσε να τηρεί την περίεργη σιγή του. Πέρασε και η ημερομηνία επιστροφής του που ήταν στις 8 Ιανουαρίου 41 και η αγωνία και η ανησυχία αυξανόταν που το Υ/Β δεν είχε φανεί στον Ναύσταθμο. Έτσι στις 09:25 της 10 Ιανουαρίου 1941 στην αγωνιώδη προσμονή, έριξε μακάβριο φως, μια σχετική είδηση του ραδιοφωνικού σταθμού της Ρώμης. Σύμφωνα με την είδηση αυτή στις 10 το πρωί της 29 Δεκεμβρίου 1940, Ιταλικό Τορπιλοβόλο αντελήφθη ίχνη Τ/Λ και αμέσως μετά 3 ν.μ μακριά του είδε την ΠΡ ενός Υ/Β για λίγο έξω από τη θάλασσα. Το Ιταλικό σκάφος κατευθύνθηκε ταχύτατα προς το σημείο που είχε γίνει ορατό το Υ/Β, ετοιμάζοντας ταυτόχρονα 4 βόμβες βάθους ρυθμισμένες να εκραγούν σε μέγιστο βάθος. Ενώ ετοιμαζόταν για την βολή ξαφνικά μπροστά του εμφανίστηκε πάλι το ΠΡ τμήμα του Υ/Β μέχρι τον πυργίσκο να βγαίνει από την θάλασσα. Ακολούθησε βίαιος εμβολισμός του Υ/Β. Η αντίστροφη μέτρηση αρχίζει. Το Τορπιλοβόλο έπαθε αρκετές ζημιές με τον εμβολισμό αλλά κατόρθωσε να ρίξει τις βόμβες του. Το Υ/Β αναδύθηκε τελείως για λίγο με μεγάλη κλίση και αμέσως εξαφανίσθηκε κάτω από τα νερά. Μετά από λίγο εμφανίστηκαν στην επιφάνεια της θάλασσας φυσαλίδες, κηλίδες πετρελαίου και συντρίμμια. Από το Ιταλικό πλοίο καθαιρέθηκε βάρκα για ανεύρεση και περισυλλογή ναυαγών αλλά μόνο συντρίμμια μαζεύτηκαν.
Αυτές οι λεπτομερείς ειδήσεις οδήγησαν στο θλιβερό συμπέρασμα της ένδοξης απώλειας του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3. Έτσι ολοκληρώθηκε η ηρωική πορεία, με τέλος αντάξιο της ναυτικής ιστορίας του Έθνους μας και αναπαύεται στη θάλασσα, στα βαθιά.
Κυρίες και κύριοι,
Οι άνδρες του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ εδώ σε αυτά τα νερά πολέμησαν ηρωικά για την πατρίδα ενάντια στον κατακτητή. Η ελευθερία απαιτεί θυσίες και δημιουργεί ήρωες στο πάνθεον της ιστορίας. Έτσι παραμένουν αθάνατοι στην μνήμη μας όσοι θυσιάστηκαν με το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ και κοσμούν τις χρυσές ιστορικές σελίδες της Διοικήσεως των Υποβρυχίων, του Στόλου μας, του Πολεμικού Ναυτικού, των Διαποντίων Νήσων, της Ελλάδος μας».
Τον λόγο πήρε ο Πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων Αντιναύαρχος ε.α Παναγιώτης Ραδίτσας Π.Ν, αναφέρθηκε στον ηρωισμό των πληρωμάτων των υποβρυχίων μας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την απώλεια του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ (Υ-3) λέγοντας :
«Σεβασμιότατε Πατέρα, Δέσποτα, Μητροπολίτα Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων νήσων,
Σεβασμιότατε Αρχιεπίσκοπε Καθολικών Κερκύρας Κεφαλληνίας και Ζακύνθου,
Κύριε Βουλευτά,
Κυρία Αντιπεριφεριάρχη,
Κύριε Δήμαρχε,
Κύριε Αντιδήμαρχε
Κύριε πρόεδρε του δημοτικού διαμερίσματος Οθωνών
Κύριοι εκπρόσωποι των Στρατιωτικών, Δικαστικών και ακαδημαϊκών αρχών Κερκύρας,
Κυρίες και Κύριοι καλημέρα σας,
Βρισκόμαστε σήμερα εδώ, στο όμορφο ακριτικό νησί των Οθωνών, για τα εγκαίνια/αποκαλυπτήρια του μνημείου που ανεγέρθη προς τιμήν και αιώνια ανάμνηση των 48 ηρωικών νεκρών του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3 που βυθίστηκε αύτανδρο στις 29 Δεκεμβρίου 1940.
Αυτοί οι 48 ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΙ ΝΑΥΤΕΣ έπραξαν το καθήκον τους, πιστοί στον όρκο που δώσανε να υπερασπίζονται τις σημαίες μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματός τους. Και Σημαία δεν είναι μόνο το ιερό σύμβολο κάθε κράτους αλλά η ιδέα του ίδιου του κράτους. Υπερασπίζονταν λοιπόν την ίδια την ιδέα της πατρίδας, στην οποία έδωσαν, το πολυτιμότερο δώρο του θεού προς τον άνθρωπο, την ζωή τους. Τα ονόματά τους αποτυπώθηκαν σε μία από τις πάμπολλες χρυσές σελίδες της ιστορίας της Ελλάδας. Αποτυπώθηκαν στο καλαίσθητο αυτό μνημείο. Όμως καλύτερο θα ήταν να αποτυπωθούν και στη μνήμη κάθε Έλληνα και κάθε Ελληνίδας. Πράξη σαν αυτή, να πεθάνεις δηλαδή για την πατρίδα, χωρίς στιγμή να σκεφτείς τι χάνεις ή τι αφήνεις πίσω σου, είναι πράξη ηρωισμού. Δεν θα πρέπει λοιπόν να τους θυμόμαστε ευκαιριακά, αλλά θα πρέπει να τους θυμόμαστε και κυρίως να τους τιμούμε πάντα, γιατί χάρη σ΄ αυτούς, αλλά και σε άλλους σαν αυτούς, σήμερα υπάρχουμε και ζούμε ελεύθεροι.
Με σεβασμό λοιπόν στην υπέρτατη θυσία τους, θα προσπαθήσω να παρουσιάσω συνοπτικά, την κατάσταση που ευρίσκετο εκείνη την εποχή, ο στολίσκος των υποβρυχίων της Ελλάδας. Στην δράση του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3 αναφέρθηκε ο Διοικητής Υποβρυχίων.
Το ξέσπασμα του πολέμου βρίσκει την Ελλάδα με έξι Υ/Β (ΚΑΤΣΩΝΗΣ, ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ, ΠΡΩΤΕΥΣ, ΝΗΡΕΥΣ, ΤΡΙΤΩΝ , ΓΛΑΥΚΟΣ). Εξ αυτών τα 5 ήταν επιχειρησιακά ενώ το Υ/Β ΓΛΑΥΚΟΣ βρισκόταν σε μακρά ακινησία λόγω ανάγκης εκτεταμένων επισκευών. Τα Υ/Β αυτά, αν και είχαν ναυπηγηθεί το 1927 -28 είχαν δηλαδή ηλικία 12 ετών, ήταν τεχνολογικά πολύ κατώτερα των νεότερων Υ/Β που διέθεταν εκείνη την εποχή τα άλλα ναυτικά, καθόσον η πρόοδος σε θέματα ασφάλειας και δυνατοτήτων των υποβρυχίων ήταν ραγδαία στο διάστημα που μεσολάβησε.
Μία φράση του αειμνήστου Ναυάρχου Σακελλαρίου, Αρχηγού Στόλου στη περίοδο του πολέμου αποδίδει καλύτερα από κάθε άλλο σχολιασμό την κατάστασή τους:«…μόνο από το Ελληνικό Ναυτικό και από τα άξια πληρώματα τους μπορούσαν να διατηρηθούν στην ενέργεια και να δράσουν, ενώ σε οποιοδήποτε άλλο κράτος θα ήταν εκτός υπηρεσίας…».
Με τι υποβρύχια λοιπόν επιχειρούσαν τα πληρώματα και ποια ήταν τα προβλήματά τους;
- Το περιορισμένο βάθος καταδύσεως. Λόγω παλαιότητας αδυνατούσαν να φθάσουν το μέγιστο επιχειρησιακό βάθος τους, που ήταν 80 μέτρα και περιορίζονταν στα 50-60 μ. ενώ τα νεότερα έφταναν σε βάθος 110 μ.
- Οι εκτός του ανθεκτικού σκάφους μηχανισμοί. Πολύπλοκα βοηθητικά μηχανήματα με αρκετά εξαρτήματα βρίσκονταν εκτός του ανθεκτικού σκάφους. Αυτό είχε αποτέλεσμα να μην υπάρχει πλήρης έλεγχος σε αυτά και λόγω της εκθέσεώς τους στο θαλασσινό νερό και της αλληλοεπιδράσεως κατά τη κατάδυση ήταν επιρρεπή σε βλάβες.
- Τα μη αναδιπλούμενα πρωραία πτερύγια βάθους. Όταν το Υ/Β έπλεε εν επιφανεία, τα πρωραία πηδάλια βάθους δεν αναδιπλώνονταν όπως για παράδειγμα στα βρετανικά. Έτσι, σε περιπτώσεις έντονης θαλασσοταραχής παρουσιάζονταν σοβαρές βλάβες και το Υ/Β δεν μπορούσε να καταδυθεί.
- Η μη ύπαρξη μηχανισμού αφανούς εκσφενδόνισης τορπιλών. Το σύστημα ασφαλούς εκσφενδόνισης τορπιλών με εσωτερικό εξαερισμό των τορπιλοσωλήνων (Τ/Σ) ήταν ένας μηχανισμός που υπήρχε στα περισσότερα νεότερα Υ/Β των άλλων Ναυτικών. Χάρις σε αυτό το σύστημα, δεν προδίδετο η θέση του Υ/Β κατά την εκτόξευση τορπιλών και κυρίως δεν χανόταν η ζύγισή του. Στα ελληνικά Υ/Β δεν υπήρχε δυστυχώς τέτοιο σύστημα. Από τη στιγμή που τορπίλες εκτοξεύονταν το σκάφος είχε την τάση να ανεβαίνει απότομα προς τα πάνω. Ταυτοχρόνως με την εκσφενδόνιση της τορπίλης, ο πεπιεσμένος αέρας για εκδίωξη του νερού που έμπαινε στον Τ/Σ, δημιουργούσε έναν υδάτινο πίδακα για κάθε εκτοξευόμενη τορπίλλη φαινόμενο το οποίο συνέβαλε στον εντοπισμό του υποβρυχίου από τον εχθρό.
- Το υποτυπώδες Σύστημα Διεύθυνσης Βολής Τορπιλών (ΣΔΒΤ). Ο υπολογισμός για την βολή Τ/Λ επιτυγχάνετο, τρόπο τινά χειροκίνητα, και απαιτούσε περισσότερο χρόνο αλλά και άριστα εκπαιδευμένο προσωπικό. Τα νεότερα Υ/Β διέθεταν υπολογιστή που διευκόλυνε την όλη διαδικασία.
Αυτά είναι μερικά από τα προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπίζουν σε κάθε αποστολή τους τα πληρώματα. Αλλά και η ζωή για το πλήρωμα σ’ ένα υποβρύχιο εκείνη την εποχή δεν ήταν εύκολη. Δεν είναι εύκολο επίσης να αποτυπωθεί όλη εκείνη η ατμόσφαιρα που επικρατούσε μέσα στο Υ/Β. Κατά τη διάρκεια της ημέρας το σκάφος περιπολούσε εν καταδύσει και μόνο τις νυχτερινές ώρες ταξίδευε στην επιφάνεια για να φορτιστούν οι μπαταρίες του και να ανανεωθεί ο αέρας. Αυτό γινόταν γιατί προστατεύοντο από το σκοτάδι και λόγω μη ύπαρξης ακόμα εκείνη την εποχή ραντάρ στα πλοία, δεν υπήρχε ο κίνδυνος εντοπισμού τους από μεγάλη απόσταση. Στο εσωτερικό του υποβρυχίου επικρατούσε πάντοτε υγρασία και ο αέρας ήταν βρώμικος. Κάθε τύπος οσμής ανθρωπίνου σώματος αλλά και υλικών (πετρέλαια, λάδια κλπ), αναμειγνύονταν με τον αέρα. Μετά από μερικές ώρες κατάδυσης, η αύξηση και αντίστοιχα η μείωση των ποσοστών διοξειδίου του άνθρακα και του οξυγόνου στον αέρα έκανε πιο βαριά την ατμόσφαιρα. Παράλληλα με την υψηλή υγρασία η ατμόσφαιρα γινόταν αποπνικτική. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που ανέφεραν μέλη των τότε Υ/Β για την κατάσταση «…όταν αναδυόμαστε και άνοιγαν οι κάθοδοι, επιτρέποντας να μπει καθαρός αέρας, έβλεπες, κυριολεκτικά, για ελάχιστα λεπτά, τον βρώμικο αέρα να φεύγει προς τα άκρα του εσωτερικού του σκάφους σαν μαύρο σύννεφο». Το νερό ήταν πολύ σε περιορισμένες ποσότητες και διατίθετο μόνο για πόση και για πλύσιμο δοντιών. Το μπάνιο και το ξύρισμα ήταν απαγορευμένα. Το φαγητό αποτελείτο από κονσέρβες και γαλέτες αφού δεν υπήρχε ψυκτικός θάλαμος για την συντήρηση νωπού φαγητού, λαχανικών και φρούτων.
Με αυτά τα Υ/Β αλλά και με τα άξια πληρώματά τους κλήθηκε το τότε Βασιλικό Ναυτικό και ειδικότερα η τότε Ανωτέρα Διοίκηση Υ/Β να αντιμετωπίσει τον εχθρό. Ένα Ναυτικό και μια Διοίκηση που είχαν ήδη δημιουργήσει παράδοση στην χρήση των Υ/Β. Το Ελληνικό Ναυτικό είναι το πρώτο που χρησιμοποίησε Υ/Β σε πολεμική επιχείρηση και το Υ/Β ΔΕΛΦΙΝ το πρώτο παγκοσμίως που κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο εκτέλεσε βολή τορπίλης μάχης στις 9 Δεκεμβρίου 1912 εναντίων του τουρκικού καταδρομικού Μετζητιέ.
Όπως ανέφερε ο Διοικητής Υ/Β, το Ελληνικό Υ/Β βυθίστηκε αύτανδρο και ο υγρός τάφος του, βρίσκεται λίγο έξω από το λιμάνι της Αυλώνας. Το Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3 ήταν το πρώτο που απωλέσθηκε και η απώλειά των 48 μελών του, λύπησε βαθύτατα όλο το ναυτικό και ιδιαίτερα το προσωπικό των υπολοίπων Υ/Β, αλλά ταυτόχρονα γιγάντωσε ακόμα περισσότερο τις ψυχές τους. Ο χαμός του συγκλόνισε την Ελληνική κοινή γνώμη, γιατί ήταν παράλληλα και η πρώτη απώλεια του Ναυτικού μας. Το πώς και κατά πόσο επηρέασε και την πνευματική ελίτ της εποχής η υπέρτατη αυτή θυσία, φανερώνει και το ποίημα «Ο ΠΡΩΤΕΥΣ» που έγραψε ο ποιητής μας Άγγελος Σικελιανός προς τιμή των ηρωικών νεκρών του.
Μετά την επιβεβαίωση της απώλειας του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3, το Αρχηγείο Ναυτικού πρότεινε και η πολιτική ηγεσία ενέκρινε, μετά θάνατον τιμές και διακρίσεις σε όλα τα μέλη του πληρώματος. Άπαντες προήχθησαν στον επόμενο βαθμό με Βασιλικό Διάταγμα της 19ης Ιανουαρίου 1941 (ΦΕΚ 11γ/19-1-1941) και τους απονεμήθηκαν οι ακόλουθες ηθικές αμοιβές:
Στον Κυβερνήτη ΠΧΗ Χατζηκωνσταντή Μιχαήλ απονεμήθηκε το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας
Στους Υποπλοιάρχους Μαριδάκη Γεώργιο, Κονίδη Θεόδωρο, Τουρνά Ανδρέα, και στους Αρχικελευστές-ΜΗΧ Νικολαράκο Κυριάκο και Τηλεμάχο Διονύσιο, απονεμήθηκε ο Πολεμικός Σταυρός Β’ Τάξεως
Στους λοιπούς άνδρες, απονεμήθηκε ο Πολεμικός Σταυρός Γ’ Τάξεως.
Το Πολεμικό Ναυτικό τιμής ένεκεν, έδωσε τα ονόματα των Αξιωματικών σε πλοία του στόλου, ονομάζοντας μία Κ/Φ σε ”ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ”, τρείς πυραυλακάτους (ΤΠΚ) σε ”Υποπλοίαρχος ΜΑΡΙΔΑΚΗΣ”, ”Υποπλοίαρχος ΚΟΝΙΔΗΣ” και ”Υποπλοίαρχος ΤΟΥΡΝΑΣ ‘’ αντίστοιχα, ενώ νωρίτερα το όνομα ΤΟΥΡΝΑΣ είχε δοθεί και σε ένα οχηματαγωγό. Ονόμασε δε και ένα από τα νεότερα Υ/Β τ. 209 σε Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ S 113.
Όμως θα ήταν παράλειψη να μην επισημάνω ότι χωρίς την πρωτοβουλία οκτώ κατοίκων του νησιού, οκτώ Οθωνιτών, ούτε αυτό το μνημείο θα υπήρχε ούτε και εμείς θα είμαστε εδώ. Αυτή λοιπόν η ομάδα των οκτώ, χωρίς να έχει καμία σχέση με Υ/Β, αποφάσισε το 2007 να υλοποιήσει μια ιδέα και με υπομονή και επιμονή ξεπέρασε όλες τις δυσκολίες και τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν. Με συντονισμένες ενέργειες, με προσωπική εργασία, με σύμπνοια και με εμμονή στο σκοπό, έκαναν εδώ και ένα χρόνο πραγματικότητα αυτήν την ιδέα. Την ανέγερση ενός μνημείου προς τιμήν και αιώνια ανάμνηση των 48 ηρωικών νεκρών του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3. Όμως, δεν ήταν μόνοι τους σε αυτή την πολυετή προσπάθεια. Είχαν και την οικονομική υποστήριξη, του ταμείου της εκκλησίας του νησιού, του Πολιτιστικού Συλλόγου Οθωνών και πολλών εκ των κατοίκων των Οθωνών που συνέδραμαν από το υστέρημά τους ώστε να συγκεντρωθεί το απαιτούμενο ποσό και να καλυφθούν τα έξοδα για την ολοκλήρωση του έργου. Αυτό όμως που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι στην προσπάθεια αυτή συνέδραμαν οικονομικά και Οθωνίτες που ζουν στο εξωτερικό. Αναφέρομαι στον σύλλογο Οθωνιτών Αμερικής. Παράλληλα το Πολεμικό Ναυτικό συνέβαλλε στην διαμόρφωση του χώρου του μνημείου, με την παραχώρηση μιας τορπίλης και ενός τορπιλοσωλήνα. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπετε. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο, το πώς η πρωτοβουλία πολιτών, μπορεί και πετυχαίνει πράγματα που για το κράτος, την πολιτεία, θα ήταν πρόβλημα. Μπόρεσαν λοιπόν αυτοί οι λίγοι με την συμπαράσταση της τοπικής κοινωνίας των Οθωνών, 75 χρόνια μετά, να καλύψουν μια παράληψη του κράτους και θα τολμούσα να ομολογήσω και δική μας, δηλαδή αυτών που υπηρετήσαμε στα Υ/Β, να κατασκευάσουν αυτό το καλαίσθητο μνημείο του οποίου τα επίσημα εγκαίνια/αποκαλυπτήρια πραγματοποιούνται σήμερα.
Θα μου επιτρέψετε να αναφέρω τα ονόματά τους – κατ’ αλφαβητική σειρά για αποφυγή παρεξηγήσεων – και να τους ευχαριστήσω για μια ακόμα φορά από αυτό το βήμα, για το έργο που έκαναν και παράλληλα να τους καλέσω για να τους επιδώσω, σύμφωνα με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων, ένα δίπλωμα ως ελάχιστη ένδειξη αναγνώρισης των κόπων και των προσπαθειών τους.
- Αντώνη Λάμπρος ( οικοδόμος, εργολάβος)
- Αυλωνίτης Ξενοφών (ο ιερέας του νησιού των Οθωνών)
- Αυλωνίτης Σπύρος (Απόμαχος ναυτικός και εμπνευστής της ιδέας του μνημείου)
- Κασίμης Αλέξανδρος (απόστρατος αξ/κός ΠΝ)
- Κασίμης Αναστάσιος (πρώην αντιδήμαρχος Διαποντίων νήσων)
- Κατέχης Ιωάννης (Πρώην Μηχανικός Η/Υ στην Microsoft)
- Κατέχης Σπύρος (Πλοικτήτης του Ε/Γ Ο/Γ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ)
8 . Κατέχης Χρήστος (Πρώην πρόεδρος κοινότητος Οθωνών)
Κυρίες και Κύριοι, εκλεκτοί παριστάμενοι, τελειώνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσοι συνέβαλαν και συνέδραμαν για την οργάνωση αυτής της σεμνής αλλά ιδιαίτερα σημαντικής εκδήλωσης όχι μόνο για εμάς τους υποβρύχιους, ή τους κατοίκους του όμορφου αυτού νησιού, ή για όλους τους Έλληνες που αναγνωρίζουν θυσίες και τιμούν ήρωες, αλλά κυρίως για έναν από τους εδώ παριστάμενους, τον γιό του Μιχαήλ Χατζηκωνσταντή Κυβερνήτου του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ Υ-3, τον Κύριο Νικόλαο Χατζηκωνσταντή.
Σας ευχαριστώ ».
Στην συνέχεια ο Πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων, υλοποιώντας ομόφωνη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου επέδωσε αναμνηστικά διπλώματα αναγνώρισης της τεράστιας σημασίας του έργου τους, στους πρωτεργάτες κατασκευής του μνημείου κ.κ. Αντώνη Λάμπρο, Αυλωνίτη Ξενοφώντα (ιερέα του νησιού), Αυλωνίτη Σπύρο (ήταν 9 ετών κατά την βύθιση του υποβρυχίου – εμπνευστή της ιδέας του μνημείου), Κασίμη Αλέξανδρο (Αντιπλοίαρχο Π.Ν ε.α), Κασίμη Αναστάσιο (πρώην αντιδήμαρχο Διαποντίων νήσων), Κατέχη Ιωάννη (πρώην μηχανικό στην Microsoft), Κατέχη Σπύρο (πλοιοκτήτη του Ε/Γ-Ο/Γ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ), Κατέχη Χρήστο (πρώην πρόεδρο κοινότητας Οθωνών). Αξίζει να σημειωθεί η συνεισφορά του Πολεμικού Ναυτικού με την χορηγία μιας τορπίλης και ενός τορπιλοσωλήνα προς διακόσμηση του περιβάλλοντος χώρου του μνημείου.
Μετά την επιμνημόσυνη δέηση στο μνημείο έγιναν τα αποκαλυπτήρια του μνημείου από τον Δήμαρχο Κερκύρας κ. Κωνσταντίνο Νικολούζο και τον Νικόλαο Χατζηκωνσταντή γιό του Μιχάλη Χατζηκωνσταντή κυβερνήτη του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ (Υ-3) ο οποίος στάθηκε αγέρωχος καθ’ όλη την διάρκεια της εκδήλωσης, «κλέβοντας» το χειροκρότημα όταν εκλήθη να πει δυο λόγια. Αρκέστηκε σε μια πρόταση που τα περιελάμβανε όλα: «Αυτοί (οι νεκροί του ΠΡΩΤΕΥΣ), θα είναι πάντα εκεί, όπως και αυτό το μνημείο, όσο υπάρχει Ελλάδα».
Κατάθεση στεφάνου έγινε από τους:, βουλευτές Φ. Βάκη, Στ. Σαμοίλη, Στ. Γκίκα, Δήμαρχο Κερκύρας, Διοικητή Υ/Β και εκπρόσωπο του Α/ΓΕΝ Πλοίαρχο Β. Κάτσικα Π.Ν, Πρόεδρο Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων Αντιναύαρχο ε.α Π. Ραδίτσα Π.Ν, τοπικό πρόεδρο της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Ναυτικού Υποναύαρχο ε.α Δ. Κουτσοδόντη Π.Ν, αντιδήμαρχο Οθωνών Γ. Αργυρό και Ν. Χατζηκωνσταντή.
Ακολούθησε προσκλητήριο των υπέρ πίστεως και πατρίδος 48 πεσόντων Αξιωματικών – Υπαξιωματικών – Ναυτοδιόπων και εθελοντών του πληρώματος του Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ (Υ-3) από το μέλος του Δ.Σ του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων Αντιπλοίαρχο ε.α Δημήτριο Δέδη, ο οποίος με την στεντόρεια φωνή του σκόρπισε ρίγη συγκίνησης στους παριστάμενους. Ακούστηκε ο ΘΟΥΡΙΟΣ των Υποβρυχίων, που τον τραγουδούσαν τα πληρώματα κατά την αναχώρησή τους για πολεμικές περιπολίες και η τελετή έκλεισε με τον Εθνικό ύμνο από τη φιλαρμονική του Δήμου Κέρκυρας η οποία αποτελείτο από νεαρά παιδιά ηλικίας 12-14 ετών.
Στην εκδήλωση παρέστησαν έξι μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων (Ραδίτσας Π. – Φουντουλάκης Ρ. – Γιακουβάκης Χ. – Πρωιμάκης Μ. – Δέδης Δ. – Στεφόπουλος Γ.) και οι εν αποστρατεία συνάδελφοι (Κουτσοδόντης Δ. – Μέξας Σ. – Γεωργάτος Β. – Στεφόπουλος Στ. – Μωυσιάδης Βλ. – Μέξας Ν. – Κανταρέλης Κ. – Κανταρέλης Χ. – Βέργης Σπ. – Κολοβός Σπ. – Δρεπανιώης Ι. – Κοντογιώργης Αρ.).
Η εκδήλωση έκλεισε με την παράθεση μικρής δεξίωσης στους συμμεθέξαντες εκ μέρους των γυναικών της τοπικής κοινωνίας του ακριτικού νησιού των Οθωνών.