Η ΙΣΤΟΡΙΑ του ΘΟΥΡΙΟΥ των Υποβρυχίων.
ΘΟΥΡΙΟΣ ΤΩΝ ΥΠΟΒΡΥΧΙΩΝ
«Την Ελληνική σημαία μάννα μου την αγαπώ,
έχει τ’ ουρανού το χρώμα και στην μέση το Σταυρό.
Κι αν πεθάνω εις την μάχη εις τα κρύα τα νερά,
μην με κλαίτε συναδέλφοι του στολίσκου μας παιδιά»
ΘΟΥΡΙΟΣ ΤΩΝ ΥΠΟΒΡΥΧΙΩΝ
«Θούριος» είναι ένα έμμετρο κείμενο με πολλά στοιχεία αφήγησης ενός ορμητικού, μαινόμενου, πολεμικού και πατριωτικού ύμνου με σκοπό να μεταφέρει και να προσδιορίσει το αύριο, επιδιώκοντας να καλλιεργήσει με αυτό την ψυχική διάθεση και να καταστήσει κατανοητές αφηρημένες ιδέες των «δικαίων του ανθρώπου».
Ο πιο γνωστός θούριος ήταν του εθνομάρτυρα και πρόδρομου της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 Ρήγα Βελεστινλή ή Φεραίου:
«Ως πότε παλικάρια θα ζούμε στα στενά
μονάχοι σαν λιοντάρια στις ράχες στα βουνά
σπηλιές να κατοικούμε να βλέπουμε κλαδιά
να φεύγουμ’ απ’ τον κόσμο για την πικρή σκλαβιά…..»
Ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης για να έχει σε εγρήγορση τα πληρώματα του στόλου είχε καθιερώσει, ως τονωτικό εγερτήριο, το ποίημα-θούριο των κλεφτών του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή:
«Μαύρη είναι νύχτα στα βουνά
τους κάμπους πέφτει χιόνι
μες τ’ άγρια τα σκοτεινά
στες τραχιές πέτρες στα στενά
ο κλέφτης ξεσπαθώνει…..».
Την 19 Μαΐου 2012 και εις τα πλαίσια εορτασμού των 30 χρόνων από την ίδρυση του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων που έλαβε χώρα στο Θ/Κ Αβέρωφ, η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού με επικεφαλής τον μαέστρο της Πλωτάρχη (Ε) Γ. Τσιλιμπάρη τιμώντας τον χώρο που φιλοξενούσε την εκδήλωσή μας σκόρπισε ρίγη συγκίνησης και έκστασης στους παρευρισκόμενους τόσο με το ποίημα-Θούριο του κλέφτη που απηγγέλθει από τους άνδρες της μουσικής, όσο και με τον Θούριο των Υποβρυχίων που ακούστηκε για πρώτη φορά και σε πρώτη εκτέλεση κάνοντας τους παρευρισκόμενους να νοιώσουν μια έντονη ανατριχίλα.
«Την Ελληνική σημαία μάννα μου την αγαπώ,
έχει τ’ ουρανού το χρώμα και στην μέση το Σταυρό.
Κι αν πεθάνω εις την μάχη εις τα κρύα τα νερά,
μην με κλαίτε συναδέλφοι του στολίσκου μας παιδιά»
μην με κλαίτε συναδέλφοι του στολίσκου μας παιδιά»
Πέρασαν αρκετά χρόνια από τον Β! Παγκόσμιο Πόλεμο, τότε που οι συνάδελφοι των υποβρυχίων έπαιρναν δύναμη και κουράγιο μέσα από τα δυο τετράστιχα του θούριου.
Η αρχή για την καταγραφή του Θούριου των Υ/Β έγινε από τον επικεφαλής της μουσικής ε.α Πλωτάρχη (Ε) Παναγιώτη Μυστακίδη αρχιμουσικό του Αρχηγείου Στόλου. Ο συνάδελφος αφηγείται:
«Το 2008 με κάλεσε ο τότε Διοικητής Υποβρυχίων Πλοίαρχος Σπυρίδων Δημουλάς και με προέτρεψε να επισκεφθώ στον Πειραιά τον παλαίμαχο του Β! Παγκοσμίου Πολέμου Αντιπλοίαρχο Ευάγγελο Κουρή προκειμένου να μου εκμυστηρευτεί δυο τετράστιχα τα οποία τραγουδούσαν τα πληρώματα των υποβρυχίων κατά την διάρκεια του Β! παγκοσμίου πολέμου, με κύριο στόχο και σκοπό αφενός να μην χαθεί ένα πολύτιμο ιστορικό στοιχείο και αφετέρου να εξεταστεί η δυνατότητα μουσικής αξιοποίησής των. Τηλεφώνησα στον κύριο Κουρή ο οποίος με υποδέχτηκε με μια ζεστή αγκαλιά που όμοιά της δεν είχα ξανανιώσει. Μου απήγγειλε τα δυο τετράστιχα του Θούριου και όπως είναι φυσικό τα μαγνητοφώνησα προκειμένου να έχω τουλάχιστον τον σκοπό με τον οποίο το απέδιδαν στις δύσκολες ώρες του πολέμου. Είχε τέτοιο παλμό, τέτοιο πάθος και τέτοια συγκίνηση η φωνή του που ζωγραφιζόταν στα μάτια του λες και ζούσε εκείνη την στιγμή σαν να ήταν σήμερα».
Η προσαρμογή/ενοργάνωση και ενορχήστρωση του Θούριου είναι έργο του Σπυρίδων Προσωπάρη ο οποίος υπηρέτησε ως εθελοντής στις τάξεις του Πολεμικού Ναυτικού από τον Οκτώβριο 1997 έως τον Νοέμβριο του 2000. Τόσο κατά την διάρκεια της θητείας του στην μπάντα του Π.Ν αλλά και αργότερα, συνέθεσε, διασκεύασε και άφησε παρακαταθήκη πολλά μουσικά κομμάτια μεταξύ των οποίων και τον Θούριο των Υ/Β (Δεκέμβριος 2008).
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΓΙΑΚΟΥΒΑΚΗΣ Email: giakouvakis2004@yahoo.gr
Υ.Γ: Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΠΑΓΓΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΑ ΤΟ 2010 ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΚΟΥΡΗ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ Η ΕΝΟΡΧΗΣΤΡΩΣΗ ΤΟΥ ΘΟΥΡΙΟΥ ΠΑΡΑΔΟΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΥΣΤΑΚΙΔΗ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΟ ΤΣΙΛΙΜΠΑΡΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΥΠΟΒΡΥΧΙΩΝ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΠΛΕΟΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ του συνθέτη κυρίου Σπυρίδωνος Προσωπάρη.
Γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1979. Έκανε τα πρώτα του μουσικά βήματα στη Φιλαρμονική Ένωση «Καποδίστριας» με αρχιμουσικούς τους Γιώργο Περούλη και Χαρίλαο Μανιατόπουλο και δάσκαλο στα κρουστά τον Τάσο Κότση. Παράλληλα, φοίτησε στο Μουσικό Σχολείο με διευθυντές τους Κώστα Καραμούτσο και Δημήτρη Μάνδυλα και στο Ωδείο Κέρκυρας, από όπου έλαβε τα πτυχία Αρμονίας και Ενοργάνωσης – Διεύθυνσης Μπάντας (τάξη Τάσου Καζιάνη). Σε ηλικία 12 ετών δημιούργησε χορωδία στο προάστιο Μαντούκι με παιδιά της περιοχής, ενώ στα 16 του χρόνια ίδρυσε το υπό τη διεύθυνσή του μουσικό σύνολο «Φιλόμουσοι Νέοι» στη Φιλαρμονική Κυνοπιαστών (αρχ/κός Γιώργος Αρκούδης). Κατά τη διάρκεια της θητείας του στη Μουσική του Πολεμικού Ναυτικού (αρχ/κός Αλέξανδρος Παυλάκος) περιόδευσε σε αρκετές περιοχές της χώρας και συμμετείχε σε Φεστιβάλ Στρατιωτικών Μπαντών στην Ολλανδία και την Πολωνία.
Κατά την παραμονή του στην Αθήνα σπούδασε κρουστά με τον Δημήτριο Μαρινάκη (Ωδείο Αθηνών), ανώτερα θεωρητικά με τον Γιάννη Καστρινό (Ελληνικό Ωδείο) και σύνθεση με τον Μιχάλη Τραυλό (Ωδείο «Νίκος Σκαλκώτας») κι έλαβε τα πτυχία Αντίστιξης και Φούγκας και τα διπλώματα Κρουστών και Σύνθεσης, όλα με «Άριστα» και διακρίσεις. Παράλληλα, πα- ρακολούθησε μαθήματα και σεμινάρια διεύθυνσης ορχήστρας και μπάντας με τους Dοnato Renzetti, Lucas Vis, Leon Bly, Γιώργο Αραβίδη και Ραφαήλ Πυλαρινό. Από το 2007 έως το 2012 σπούδασε διεύθυνση ορχήστρας στην τάξη του διακεκριμένου Αρχιμουσικού Λουκά Καρυτινού στο Ωδείο Αθηνών, ενώ τον Ιούνιο του 2012 έλαβε το δίπλωμα της διεύθυνσης ορχήστρας από το «Fontys Conservatory» της Ολλανδίας με καθηγητή τον Αρχιμουσικό Arjan Tien.
Ως κρουστός υπήρξε τακτικός συνεργάτης της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, ενώ συνεργάστηκε με την ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, τη Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ κ.α. Ως αρχιμουσικός εμφανίστηκε σε σημαντικούς συναυλιακούς χώρους όπως το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος» της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, το Θέατρο Ακροπόλ και το Παλλάς Αθηνών διευθύνοντας μεταξύ άλλων την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, τη Μαθητική Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών, την Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ, τη Συμφωνική Ορχήστρα και τη Big Band του Δήμου Αθηναίων, τη Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου, τη Συμφωνική Ορχήστρα του Πανεπιστήμιου «Fontys» της Ολλανδίας, την Ορχήστρα Εγχόρδων της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας, το σύνολο χάλκινων πνευστών της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών «Metallon», φιλαρμονικές και χορωδίες.
Έχει συνθέσει μουσική (πάνω από 150 έργα) κυρίως για ορχήστρα πνευστών (μπάντα) και έχει ενορχηστρώσει πάνω από 1000 έργα για διάφορα οργανικά και φωνητικά σχήματα, πολλά από τα οποία έχουν λάβει βραβεία και έχουν παρουσιαστεί στην Ελλάδα από το σύνολο σχεδόν των Φιλαρμονικών της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των επαγγελματικών σχημάτων, των μπαντών των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, αλλά και στο εξωτερικό (ΗΠΑ, Καναδάς, Ρωσία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ελβετία, Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Τσεχία, Πολωνία, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο, Τουρκία και Ν. Κορέα), ενώ προβάλλονται από διαδικτυακά, τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά μέσα.
Τον Ιούνιο του 2000 ο Δήμος Πειραιά του αναθέτει τη δημιουργία και οργάνωση της Φιλαρμονικής (η οποία ήταν ανενεργή από το 1969!). Ως αρχιμουσικός της πραγματοποίησε εκατοντάδες εμφανίσεις τόσο στην Αττική όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα με συναυλίες έργων κλασικής, κινηματογραφικής, τζαζ και ελληνικής μουσικής, ενώ συνεργάστηκε με σολίστεςαπό την ΚΟΑ, την ΕΛΣ, την Ορχήστρα της ΕΡΤ και με καλλιτέχνες της λεγόμενης ελαφράς μουσικής.
Ο Σπύρος Προσωπάρης έχει τιμηθεί για την έως τώρα δραστηριότητά του από πνευματικούς φορείς της Αθήνας, του Πειραιά, της Πάτρας και της Κέρκυρας. Σπουδαιότερο όλων για εκείνον το έπαθλο «Σπύρος Ραθ» από το Δήμο Κερκυραίων «για την αρετή και το Κερκυραϊκό ήθος του». Ανήκει στα ιδρυτικά μέλη του Συλλόγου Αρχιμουσικών Φιλαρμονικών (ΠΑ-ΣΥΔΑΥΦΟ-ΟΤΑ) στον όποιο διατέλεσε μέλος και αντιπρόεδρος του Δ.Σ. για 9 έτη. Επίσης, είναι μέλος στην Εταιρεία Επτανησίων Συνθετών καθώς και στην Παγκόσμια Ομοσπονδία Συμφωνικών Μπαντών και Συνόλων (WASBE).
Έχει διδάξει κατά καιρούς σε φιλαρμονικές, ωδεία και κρατικούς φορείς σε κύκλους σεμιναρίων σχετικών με τη διεύθυνση και ενορχήστρωση, ενώ πρόσφατα οι εκδόσεις ‘’MOLENAAR EDITION’’ συμπεριέλαβαν το έργο του ”Μυθόραμα” στους καταλόγους που αφορούν στην πρωτότυπη μουσική για μπάντα. Τον Ιανουάριο του 2020 κυκλοφόρησε ψηφιακός δίσκος (CD) με έργα του για ορχήστρα πνευστών από την εταιρεία ”Subways Music”, ερμηνευμένα από τη μπάντα της Φ.Ε.Κ. υπό τη διεύθυνσή του.
Από τον Οκτώβριο του 2010 είναι Διευθυντής Σχολών και Αρχιμουσικός της Μπάντας της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας (1840), του αρχαιότερου μουσικοεκπαιδευτικού οργανισμού της Ελλάδας.